بازنشستگی زود هنگام برای هابل

بازنشستگي زودهنگام براي هابل؟

"از سال 1610 تاكنون، يعني از زماني كه گاليله تلسكوپ خود را به سوي آسمان نشانه رفت، هيچ رويدادي به اندازه ساخت و به كارگيري تلسكوپ فضايي هابل درك ما را از كيهان متحول نكرده است."

اين بخشي از معرفي نامه رسمي ناسا از تلسكوپ هابل است، با اين حال مقامات آژانس فضايي آمريكا براي پايان دادن به ماموريت هابل برنامه ريزي مي كنند. رويدادي كه اسباب ناراحتي و ياس بسياري از دانشمندان فراهم كرده است.

سرنوشت هابل كاملا روشن است. همواره انتظار مي رفته است اين تلسكوپ كه در سال 1990 پرتاب شد عمر كاري محدودي داشته باشد.

با پرتاب تلسكوپ جديد ناسا به نام "جيمز وب" در سال 2011 ماموريت هابل تا سال 2010 پايان خواهد يافت.

آژانس فضائي آمريكا مي گويد براي اداره هر دو برنامه بودجه كافي ندارد و اولويت با تلسكوپ جيمز وب است.

اما طرفداران هابل استدلال مي كنند لزومي براي چنين تصميمي نيست. احساسات پيرامون قضيه چنان بالا گرفته است كه ناسا با تشكيل هيئتي از كارشناسان سعي دارد بهترين راه براي انتقال از هابل به تلسكوپ جيمز وب را بيابد.

اين هيئت تاكنون صدها نامه الكترونيك دريافت كرده كه طرفداران هابل با ارائه پيشنهادهايي همچنين نسبت به پايان ماموريت اين تلسكوپ ابراز نگراني كرده اند.

ادوارد چنگ، دانشمندي كه در ساخت هابل شركت داشته است به بي بي سي گفت علت احساسات پرشور دانشمندان كاملا روشن است.

او گفت: "آنها نمي توانند جهان را بدون هابل تصور كنند. حجم اطلاعاتي كه اين تلسكوپ فراهم كرده چنان زياد است كه وقتي دانشمندان با نظريه يا معمايي روبرو مي شوند نخستين واكنش آنها اين است: هابل چه پاسخي دارد؟".

البته هابل هميشه سرچشمه اطلاعات نبوده است.

در سال 1991 بلافاصله پس از پرتاب هابل مشخص شد كه آينه اصلي تلسكوپ معيوب است.

سه سال طول كشيد تا ابزارهاي تصحيح كننده طراحي، ساخته و روي تلسكوپ نصب شد.

اما به گفته مارتين ريس، ستاره شناس از دانشگاه كمبريج بريتانيا كه براي انتقال اطلاعات از هابل به جيمز وب همكاري مي كند، تعمير هابل باعث تحولي بزرگ شد.

وي به بي بي سي گفت: "شكي نيست كه هابل در يك دهه گذشته در راس و پرچمدار برنامه هاي ناسا بوده است."

داده هاي هابل دانشمندان را سخت مشغول خود كرده است. همچنين با فراهم كردن سرنخ هايي درباه "پرسش هاي اساسي"، از جمله منشا كيهان، تخيل عموم مردم را هم تسخير كرده است.

آقاي مارتين گفت: "ناسا آگاه است كه اين پرسش هاي اساسي نه تنها داراي اهميت زياد علمي بلكه همچنين مورد علاقه و كنجكاوي عموم مردم است."

پايان يك خوشبيني

درحالي كه جامعه علمي مي خواهد از حسن نيت و علاقه اي كه هابل برانگيخته به بهترين نحو استفاده كند همينطور سرمايه گذاري علمي كه در ساخت آن شده، اما چاره اي جز رودررو شدن با واقعيات تلخ نيست.

ان كيني، مدير بخش نجوم و فيزيك ناسا، با تاكيد بر اين موضوع كه ناسا به هيچ وجه قادر نخواهد بود هابل را براي نمايش در موزه به زمين بازگرداند، طرفداران هابل را از يك روياي شيرين محروم كرد.

او در نشستي عمومي در شهر واشنگتن گفت كه از ميان رفتن شاتل كلمبيا و هفت خدمه آن در ماه فوريه بيش از هر زمان باعث تاكيد بر اين مساله شده است كه نبايد جان فضانوردان را براي ماموريت هاي غيرضروري به خطر انداخت.

براي خارج كردن هابل از مدارش بدون خطر، حداقل يك سفر فضائي ديگر نياز است تا فضانوردان برروي آن راكتهاي مخصوص نصب كنند. اين اقدام براي فضانوردان توام با خطر خواهد بود و از جنبه علمي هم مزيتي دربر نخواهد داشت.

فن آوري جديد

احيا تلسكوپ هابل از طريق ماموريت هاي فضايي كه ابزارهاي تازه با قابليت هاي بيشتر به آن اضافه شده عامل موفقيت چشمگير هابل بوده است.

رصدخانه فضايي هابل هم اكنون از پيشرفته ترين فن آوري ها استفاده مي كند كه فقط محدود به تجهيزات اوليه اش نمي شود.

دكتر چنگ مي گويد هابل مي تواند تا سال 2020 يعني زماني كه اجزاي غير قابل جايگزين آن، مانند آينه ها، شروع به ضايع شدن مي كنند، به فعاليت خود ادامه دهد.

آرزوي دانشمندان براي ادامه فعاليت هابل تا حدودي ناشي از اين واقعيت است كه آنها نمي خواهند ابزاري را كه چنان به آن وابستگي پيدا كرده اند از دست بدهند، اما موضوع به اين محدود نمي شود.

تلسكوپ جيمز وب قادر به انجام ماموريتهايي خواهد بود كه از توان هابل خارج است.

اما تلسكوپ جيمز وب قادر به رديابي اشيا در نور ماوراي بنفش نيست كه به اين ترتيب جامعه علمي را از مهم ترين ابزارشان محروم مي كند.

كشفيات غيرمنتظره

گفته مي شود هابل تنها 2 درصد بودجه ناسا را به خود اختصاص مي دهد با اين حال 33 درصد دستاوردهاي علمي ناسا توسط هابل جمع آوري شده است. طرفداران هابل مي خواهند عمر آن تا حداكثر زمان ممكن ادامه يابد.

استيون بكويت از موسسه علمي تلسكوپ فضايي به موفقيت هاي هابل اشاره كرد و گفت كه بسياري از اين دستاوردها به هنگام ساخت هابل حتي پيش بيني نمي شد.

وي گفت: "يكي از جالب ترين دستاوردهاي هابل كشف سيارات خارج از منظومه شمسي است. تا پيش از پرتاب هابل هيچ سياره اي خارج از منظومه شمسي كشف نشده بود."

وي گفت هنوز چيزهاي زيادي هست كه هابل مي تواند كشف كند.

او گفت: "هابل داراي توانايي هاي منحصر به فردي است كه فرصت هاي علمي جذابي نه تنها تا سال 2010 بلكه وراي آن فراهم مي كند. هابل هنوز به اوج توانايي هاي خود نرسيده است."

با اين حال بودجه ناسا محدود است و به نظر مي رسد هابل زودتر از موعد بازنشسته خواهد شد

منبع :www.bbc.co.uk