گياهان
ميكروسكوپي و بسيار ريز و ناديدني كه تا عمق يكصدمتر ي در آبهاي اقيانوسهاي
عالم حضور دارند نقش اساسي در تنظيم آب و هواي زمين ايفا مي‌كنند. اكنون
اين پرسش براي محققان مطرح شده است كه آيا مي توان با ايجاد تغييراتي در
اين جنگلهاي نا مرئي با گرم شدن دماي زمين مقابله كرد؟
ارگانيزمهاي
تك ياخته اي گياهاني با اندازه‌هاي ذره‌بيني و ميكروسكوپي موجود در آبهاي
اقيانوسها موسوم به فيتو پلانكتونها گاز دي اكسيد كربن را كه گرما را در
خود حبس مي‌كنند و موجب ازدياد دماي جو زمين مي شود از روي هواي مجاور
دريا و آبهاي سطح دريا جمع آوري مي كنند و آنها را روانه اعماق اقيانوسها
مي سازند.
گازهايي
كه به اين ترتيب زير فشار سهمگين آبهاي نزديك به كف اقيانوسها به تله مي
افتند تا صدها سال بعد در همان اعماق باقي مي مانند و زمان بسيار درازي
به طول مي انجامد تا تلاطم آبها آنها را مجدداً به سطح اقيانوسها باز گرداند.
به نوشته
ماهنامه علمي (ساينتفيك آمريكن) محققان اكنون سرگرم بررسي اين مساله هستند
كه آيا اگر با عرضه مواد مغذي به جنگلهاي ميكروسكوپي درون اقيانوسها بر
انبوهي آنها بيفزايند تاثيري بر كاهش دماي زمين خواهند داشت؟
كار اندازه
گيري ميزان سهم فيتوپلانكتونها در چرخه كربن كار دشواري بوده است اما از
سال 1997 و با ارسال ماهواره اي از جانب ناسا براي اين منظور روشن شده
است كه فيتو پلانكتونهاي موجود در اقيانوسها ي جهان سالانه تقريبا 50 مليارد
تن مكعب كربن غير آلي را به مواد شيميايي آلي مبدل مي كنند. اين رقم دو
برابر تخمينهاي اوليه بوده است ، از سوي ديگر اندازه‌گيريهاي دقيق در مورد
گياهان و جنگلهاي روي زمين نشان داده كه بر خلاف تخمينهاي گذشته كه سهم
آنها در تبديل كربن غير آلي به كربن آلي صد ميليارد تن مكعب در سال تعيين
كرده است ، ميزان واقعي سهم كليه گياهان روي خشكي برابر50 ميليارد تن مكعب
يعني كم و بيش برابر سهم جنگلهاي نامرئي درون اقيانوسهاست ، اما ارقام
تازه به دست آمده علاوه بر آنكه سهم فيتوپلانكتونها را دو برابر كرده از
حيث ديگري نيز حائز اهميت است. فيتوپلانكتونها تقريباً همه انرژي را كه
از نور خورشيد دريافت مي كنند يا صرف عمل تجزيه شيميايي آب مي كنند و يا
تكثير نسل خود .
اين گياهان
تك يا خته اي يك هفته بيشتر عمر ندارند و جاي خود را به فيتوپلانكتونهاي
تازه مي دهند. در حالي كه درختان روي زمين بخش اعظم انرژي خود را صرف ساختن
چوب و برگها و ريشه ها مي كنند و 20 سال طول مي كشد تا با درخت ديگري تعويض
شوند .
اطلاع
تازه دانشمندان در خصوص سرعت جايگزيني فيتو پلانكتونها شناخت جديدي را
در خصوص تحولات آب و هواي زمين در اختيار آنان قرار داده سلولهاي مرده
فيتوپلانكتونها و نيز مدفوع جانوراني كه در دريا زيست مي كنند به قعر دريا
فرستاده مي شوند و ميكروبهاي موجود در آب آنها را مي خورند و مجدداً مواد
شيميايي غير آلي از جمله گاز كربنيك توليد مي كنند.
اين گاز
كربنيكها به سرعت به سطح آب بر گردانده مي شوند و در آنجا يا بوسيله فيتوپلانكتونها
تجزيه مي‌شوند ، يا آنكه از سطح آب خارج شده و به جو زمين صعود مي كنند
نكته مهم در چرخه كربن در روي زمين آن است كه كل موجودي كربن درون جو هر
شش سال يكبار با كل موجودي كربن درون بخشهاي بالايي آبهاي اقيانوسها تعويض
مي شوند ، ماده آلي ناشي از سلولهاي مرده فيتوپلانكتونها و مدفوع جانوراني
كه به قعر اقيانوسها مي روند اگر تا 200 متري از سطح آب بوسيله ميكروبها
تجزيه نشوند بوسيله ازدياد فشار و كاسته شدن از دما از اين پس تجزيه نشده
باقي مي مانند و به همين صورت ته نشين مي شوند .
در اين
ميان بخش قابل ملاحظه اي از گاز كربنيك تجزيه نشده در ته اقيانوسها به
دام مي افتند محاسبات دانشمندان نشان مي دهد كه ميزان گاز كربنيكي كه هر
ساله به اين ترتيب به اعماق اقيانوسها فرستاده مي‌شوند حدود هشت ميليارد
تن مكعب است.