انسان، در میان دو آزادی - انسان مسافر بهشت
منبع: سی پی اچ تئوری http://cph-theory.persiangig.com در این نوشته سعی شده از افراد و شخصیتها نام برده نشود و تنها بررسی وقایع مورد نظر بوده است مقدمه: آدمی، این ساخته شده از خاک و مجهز به اندیشه، بیگانه ای است در عرصه ی گیتی. از یکسو چنان است که گویی حیوانی تکامل یافته بیش نیست و از سویی دیگر سودای آفرینش دارد. این دو گانگی در خصلت آدمی چون دو حاکم در یک اقلیم می ماند که در نبرد دائمی اند. تناقضات خاکی و ماورای مادی نهادینه شده در ذات آدمی، قرار از او گرفته و هرگز سر تسلیم در مقابل سرنوشت زمینی فرود نیاورده است. نه چون دیگر جانداران به حیات محدودش قانع است و مهر به جاودانگی از خود می راند، و نه به عشق جاودانگی از بند نیازهای مادی توان گسستن دارد. این تضاد، شالوده ی گرایشهای تناقض گونه ی او به هر دو دیدگاه ایده آلیستی و ماتریالیستی است. این چنین است که تقابل بین ایده آلیسم و ماتریالیسم به اندازه ی تاریخ حیات انسان قدمت دارد و هر دو دیدگاه، هر یک به شیوه ی خود، به انسان نوید بهشت می دهند. ایده آلیسم و در راس آنها ادیان، دو تصویر بهشتی برای انسان ترسیم می کنند، یکی بهشت زمینی که در پرتو عدل و داد و اخلاق حاصل می شود و دیگری بهشتی است که پس از رستاخیز در آن خواهد زیست. بهشت ماتریالیستی که اوج شکوفایی آن در مارکسیسم تجلی یافته، اندیشه ی مالکیت خصوصی در برزخ حکومت دیکتاتوری کارگری تباه می شود و انسان در پرتو تولید انبوه و برخورداری بدون تبعیض همگانی، به سعادت خواهد رسید و رشد ذهنی او را به دنبال خواهد داشت. اینجا، نه جای نقد و بررسی مکاتب است و نه اصولاً این قلم در پی اثبات یا نفی مکتب خاصی است. بلکه هدفی دیگر را پی می گیرد و آن تبیین فطرت و نیاز آدمی و چگونگی دست یابی به آن است. نکته ی بارز و تکیه گاه این بحث، بیش از هر چیز باور برتابیده از سرشت همگانی بر سیر و سفری است از تولد تا مرگ، که انسان را به بهشت نزدیک کند. انسان مسافری بیش نیست و قصدی بجز بهشت ندارد.
غفلت خطرناک
تاریخ حیات انسان مانند کشتی بزرگی است که در دریای پر تلاطم هستی به حرکت بی سکون در آمده وناخدایش سرشت آدمی است. اما سرشت آدمی، در دوگانگی بین نیازهای ناسازگار جسمی و روانی و زیاده طلبی های او در تلاطم است و ستیز درونی ناخدا، بارها کشتی را به گرداب خطر انداخته و جهت حرکت، از مقصد به سویی نامشخص و یاس آور تغییر کرده است
با هر موجی که به کشتی می خورد، سرنشنیان نیز عنان اختیار از کف داده و هر یک برای نجات خویش دیگری را به سوی قربانگاه رفع نیازهای خود سوق می دهد و کشتی به خطر نزدیکتر می شود. ناخدا و سرنشینان، هر دو فریب وسعت کشتی را خورده و از خطرات واقعی که کل کشتی و حیات آدمی را تهدید می کند، غافل شده اند. این کشتی به سر منزل مقصود نخواهد رسید، مگر آنکه تلاطم درونی ناخدا مهار شود و فروکش کند و سرنشنان، دست از خود ستیزی بردارند و تنها به حرکت کشتی و جهت آن بیندیشند و از کشتی در مقابل خطرات حتمی و احتمالی محافظت کنند.
نمونه های تاریخی خطرات نمونه های تاریخی خطراتی که انسان پشت سر گذاشته از دو منظر قابل بررسی است، یکی نبرد بین کشورها در طول تاریخ و جنگهای جهانی و منطقه ای قرن اخیر و دیگری مسائل درونی کشورها است. در اینجا جنگ بین کشورها مد نظر نیست و تنها مسائل درونی جوامع مورد توجه است که این مسائل خود موجب درگیری بیشتر در سطح جهان می شود. دو پدیده در طول تاریخ بیش از همه قابل توجه است، یکی حکومت کلیسا در قرون وسطی که تقریباً هزار سال مانع حرکت درست کشتی بسوی بهشت زمینی شد و دیگری حکومت هفتاد ساله ی بلشویکها در شوروی سابق. این دو مورد از این جهت حائژ اهمیت است که ایده آلیسم به بهانه ی بهشت آخرت، زندگی دنیوی انسان را تباه می کرد و با سرکوبی هرگونه تفحص و تعمق در طبیعت مانع شکوفایی ذهنیت خلاق اندیشمندان و نوآوران می شد. دیگری ماتریالیسم که تلاش می کرد برای ساختن بهشت زمینی، برای مبارزه با ایده آلیسم (بطور کلی، نه تنها مذهب) الگوی از پیش فرض شده و مبهمی را به انسان تحمیل کند و تلخترین تجربه ی تاریخی ماتریالیسم را به تصویر کشید.
ایده آلیسم یا ماتریالیسم؟ اگر مرز بین مادیات و معنویات مشخص می شد، آنگاه احتمال آن وجود داشت که انسان را در یکی از دو نگرش ایده آلیستی یا ماتریالیستی جا بیندازیم. اما چنین مرزی مشخص نیست. تا جاییکه به انسان مربوط می شود، هر معنویتی با مادیات در ارتباط تنگاتنگ است و هر مادیاتی در زمینه های معنوی قابل بهره برداری است. معنویت انسان با ویژگیهای مادی او گره خورده و با آسیب دیدن مکانیزم مادی او، زمینه های معنوی اش نیز آسیب خواهد دید. بی توجهی به معنویت نیز موجودیت مادی او را با خطر انهدام مواجه می کند. اما تضاد بین ایده آلیسم و ماتریالیسم در نوع نگرش آنها به مسئله پیدایش، نحوه ی رشد و هدف نهایی انسان است. ایده آلیسم دینی، آدمی را آفریده و راننده شده از بهشت می داند که چند صباحی در دیار فانی است و سرانجام در پیشگاه خدا داوری خواهد شد و نسبت به همه ی اعمال و رفتار خود پاسخگو است. ماتریالیسم انسان را مولود تکامل یافته ی ماتریالیسم دیالتیکی می پندارد که در روند تکامل حیات تاریخی خود، مالکیت خصوصی بر منابع تولید به مالکیت عمومی بدل می گردد و مبارزات طبقاتی به پایان خواهد رسید. اما زمینه های مشترک هر دو نگرش که در این نوشته مورد توجه است، این است که هیچ یک از این مکاتب امتیازات انسان را نسبت به سایر موجودات نفی نمی کند.
فاجعه ی ایده آلیسم با سقوط امپراطوری روم در اواسط قرن پنجم میلادی تمدن در اروپای غربی به سطح بسیار پائینی تنزل کرد. تعلیم و تربیت تقریباً از بین رفت و تنها راهبان دیرهای کاتولیک و معدودی افراد غیر روحانی با فرهنگ و دانش یونانی و لاتینی و کشورهای اسلامی رشته ی باریکی داشتند.
قرون وسطی در اروپا، دورانی پر از ترور, کور گرائی و انگزایسیون بود که بخش مهمی از تمدن را ویران کرد. کلیسای قرون وسطی هر اندیشه، هر جهان بینی و هر جنبشی را که با اعتقادات دینی مسیحیت و دیدگاه علمی آن که متاثر از دانش ارسطویی بود، مغایرت داشت، در جنگ با خدا می دانست و بنابراین باید تنبیه شود و تنبیه یعنی سوزاندن در میدانهای شهر. دادگاه های تفتیش عقاید (انگیزاسیون) حتی بر اندیشیدن که مهمترین وجه تمایز انسان با سایر جانداران است، نظارت داشت. تحقیق و تفحص در کائنات و شناخت قوانین حاکم بر طبیعت عملی شیطانی محسوب می شد که با مجازات سخت همراه بود. هر کس که به قوانین حاکم بر طبیعت توجه داشت و به شناخت آن کنجکاو می شد، از دید کلیسا شیطان بر جسم و روح او رسوخ کرده و تنها شعله های آتش می توانست وی را از شر شیطان نجات دهد.
مبارزه با دگر اندیشی تنها به علم و هنر محدود نمی شد و هرگونه برداشتی که با نگرش کلیسای کاتولیک مغایر بود، سرکوب می شد. این مبارزه و اجبار انسان به پذیرش بی و چون و چرای اعتقادات کاتولیکی در دو زمینه علمی و دینی با شکست مواجه شد. ظهور پروتستان اعتقادات کاتولیک را به چالش کشید که با جنگ های طولانی و خونین همراه بود و به محدود شدن نفوذ و اختیارات کلیسا انجامید. علاوه بر آن، دگر اندیشان علمی و فلسفی نیز هرگز دست از تلاش خود بر نداشتند و سر انجام رنسانس، کلیسا را وادار به سکوت در مقابل نوآوری های علمی و فلسفی کرد. نتیجه ی یکه تازی های کلیسای کاتولیک در مبارزه با هر گونه تلاش علمی و فلسفی، علاوه بر پیدایش پروتستان، رشد بیسابقه ی اندیشه های ماتریالیستی را در اروپا در پی داشت که به تزلزل اعتقادات مذهبی انجامید.
فاجعه ی ماتریالیسم در اواخر جنگ جهانی اول، طرفداران مارکسیسم با انقلاب بلشویکی در روسیه، اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را بوجود آوردند که یکی از خونین ترین انقلاب ها محسوب می شود. این انقلاب منجر به حکومت هفتاد ساله ی کمونیستها شد که در دو زمینه به مبارزه ای بیرحمانه دست زد. یکی مبارزه با ایده آلیسم و محدود کردن جامعه در اجرای مراسم مذهبی و بیان اعتقادات و دیگری مبارزه با مالکیت خصوصی. این مبارزه ی وحشتناک به کشته شدن میلیونها نفر و حبس و شکنجه و تبعید میلیونها نفر دیگر انجامید. مهاجرت و حتی مسافرت از شهری به شهر دیگر، بدون کسب مجوز امکان نداشت. هرگونه اظهار نظری که مارکسیسم را با سئوال رو به رو می کرد، مجازات سختی در پی داشت
انگیزه ی شخصی تحلیل رفت و ذوق و استعداد سرکوب شد. چنان مردم شوروی با جهان خارج بی ارتباط بودند که برای این کشور از دیوار پولادین سخن می گفتند. اگر در قرون وسطی دادگاه انگیزاسیون همه را وادار می کرد که پیرو و مروج اعتقادات کلیسا باشند، در شوروی نیز ک. گ. ب. بر ابتدایی ترین افکار و گرایش های اعتقادی مردم نظارت کامل داشت تا همه یکجور فکر کنند و پیرو و مدافع مارکسیسم لنینیزم باشند هنگامی که دیوار پولادین فروریخت و شوروی از هم پاشید، آنچه که بیش از همه خودنمایی کرد، بهت و حیرت مردم شوروی از جهان خارج و دورغی بود که حکومت به آنها گفته بود. نتیجه ی این حیرت، خود باختگی مردم در مقابل جاذبه های کشورهای غربی بود. مهاجرت گسترده ی دانشمندان و مردم روسیه بیسابقه بود. مسجد و کلیسا و کنیسه دوباره رونق گرفت و هفتاد سال مبارزه ی بی امان با اعتقادات مذهبی با شکست رو به رو شد. در دوران قرون وسطی و در نظام سوسیالیستی شوروی، اعتقادات، بیرحمانه سرکوب می شد. امکان بحث و تبادل نظر وجود نداشت و همه می بایستی همانطور فکر و رفتار کنند که از پیش تعیین شده بود.
ایده آلیسم و ماتریالیسم مسیحیت با پیام حضرت عیسی (ع) آغاز و پیامبرش مصلوب شد. ده ها سال پیروان مسیحیت در انزوا بودند و طرفداری از مسیحیت با مجازات های سنگین همراه بود. مسیحیت برای پیروانش چنان جذابیتی داشت که جان در مقابل دفاع از اعتقاد بی اهمیت بود. هرچه حکومتها بیشتر آن را سرکوب می کردند، بیشتر پیشرفت می کرد. تا جاییکه امپراطوری روم نیز به مسیحیت گروید. اما زمانیکه کلیسیا به تفتیش عقاید و جانبداری خونین و آتشین به دفاع از آن پرداخت، نه تنها پیشرفت نکرد، بلکه به تجزیه اعتقادات پیروان کلیسای کاتولیک انجامید و پروتستانسم با سرسختی هرچه تمامتر در مقابل آن ایستاد
تنها پیدایش فرقه های مختلف مسیحیت موجب انزوا و تضعیف قدرت کلیسا نشد، بلکه جمیعتی کثیر از پیروانش به انکار دین روی آوردند. ریشه های رشد ماتریالیسم را باید در خشونت کلیسا نیز پیگیری کرد. مارکسیستها نیز بهای کمی برای پیشرفت آن نپرداختند. زندانهای طولانی مدت، شکنجه و اعدام زیادی را تحمل کردند تا توانستند در عرصه ی قدرت پیشرفت کنند. اعمال قدرت حکومت و نظارت دولتی بر افکار و رفتار مردم، سرانجام بطور سلسله مراتب و در نهایت از طریق ماموران دون پایه اعمال می گردد. این سلسله مراتب اعمال قدرت جو اختناق آلودی را بر جامعه تحمیل می کند که بیش از اهداف حکومت، سوء استفاده ی ماموران حکومتی بر زندگی مردم سایه می اندازد. هیچ کس احساس امنیت نمی کند و ترس روز افزون و عمومی، امری عادی می شود. افراد هرچه به قدرت نزدیکتر باشند، از دو نگرانی عمده بیشتر رنج می برند. یکی ترس از رقیبان و دیگری ترس ازسقوط از نربان قدرت و بازگشت به میان مردم عادی. اگر برای یک شهروند معمولی گرایش و خطایش با ندامت و تعهد مورد عفو قرار گیرد، در مورد نزدیکان به قدرت، با خطرات مصیبت باری همراه است که ندامت و تعهد در این سرنوشت تاثیر چندانی ندارد. این جو خفقان آور در قرون وسطی و در دوران شوروی بشددت حاکم بود.
خسارت بجای منفعت در هر دو رویداد بالا خسارات و مصیب های غیر قابل جبرانی به انسان وارد شد. هرچند که قدرتمندان نیز با سرنوشت بهتری رو به رو نبودند. اما قدرتمداران می مرند و جامعه (مردم) ماندگار است و در نهایت وارث واقعی همه ی رویدادها مردم هستند. دردها و رنجها، فقر و گرسنگی و عقب ماندگی، کشت و کشتارها، همه و همه گریبانگیر مردم شد. نه کلیسای قرون وسطی توانست به وعده های خود مبنی بر سعادت و آرامش بشر عمل کند و نه شوروی توانست انسان را به ساحل آرامش و بدون تبعیض هدایت کند. کلیسا بار همه ی مشکلات را بدوش ادیان مختلف و به تعبیر خودش کفر می انداخت و با توسعه ی جنگهای خانمانسور درد و رنج، قتل و غارت، و هزاران مشکل دیگر به بشریت تحمیل می کرد. شوروی نیز با استیلا بر برخی از کشورها، زندگی مردم آنجا را نیز با وحشت و ترس و سرکوب تیره و تار کرد.
آغاز فجایع جدید پس از پایان جنگ جهانی دوم و پیروزی متفقین، شوروی چندین کشور اروپایی را تسخیر و پرچم کمونیستی را در آنجا برافراشت. وسوسه ی تسخیر و تسلط بر ایران را داشت. جنگ سرد آغاز شد و سرانجام با خروج وابستگان به شوروی، ایران از تسلط انگستان بر منابع نفتی نیز خارج شد. در اتحاد و همکاری بین روحانیت و سیاستمداران مستقل، نفت نیز ملی شد آمریکا که بعد از جنگ جهانی دوم از قاره ی آمریکا به عرصه ی جهانی قدم گذاشه و با استعمار نو، جایگزین انگلستان و کشورهای اروپایی شده بود، به بهانه ی مبارزه با کمونیزم جهانی و مهار شوروی در مرزهایش، قصد تسلط بر ایران را داشت. ایران در مقابل آن مقاومت کرد و سیاستی مستقل و ملی پیش گرفت. سرانجام آمریکا با کوتای بیست و هشتم مرداد یکهزار و سیصد و سی و دو، دولت قانونی ایران را سرنگون کرد.
تا دهه ی یکهزارو سیصد و چهل، مخالفان کوتا از طریق مخالفتهای مدنی مبارزه می کردند. قیام پانزده خرداد با خشونت تمام سرکوب شد. مبارزان جوان به اسلحه روی آوردند و سازمانهای چریکی را بوجود آوردند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کینه ی دیرینه که از زخم کوتای آمریکا به یک غده ی چرکین تبدیل شده بود، در تسخیر سفارت آمریکا سرباز کرد. هرچند از این بابت خسارات جانی و مالی بسیاری به ایران و ایرانی تحمیل شد، اما این عمل واکنشی بود به رفتار آمریکا در کودتای بیست و هشت مرداد. حال اجازه دهید مسائل ایران و جهان را از دید دیگری مورد بررسی قرار دهیم. در اینجا اصلاً بحث ملتی خاص یا حکومتها نیست، بحث از این نگاه ادامه می یابد که در یکطرف مردم جهان هستند با امکانات محدود که می خواهند با آرامش و سعادت به زندگانی خود ادامه دهند و در طرف دیگر کسانی (یا حکومتهایی) که مدعی رهبری بشریت هستند و می خواهند انسان را هدایت و اداره کنند. توجه شود که در اینجا بررسی رویدادها از دید یک انسان (نه ایرانی) بی طرف انجام می شود که یکی از میلیاردها نفری است که روی زمین به زندگی می کند . شکستهای مداوم بشریت. اعتراض خشن ایران نسبت به کوتای آمریکایی بیست و هشت مرداد، تسخیر سفارت آمریکا بود که سیاستهای آن کشور را محکوم می کرد. اما سیاستمداران این اعتراض را اهانت به مردم آمریکا تعبیر می کردند. این تعابیر غیرواقعی مجوز یورش همه جانبه رژیم بغداد را به ایران صادر کرد. مقاومت ایرانیان مانع پیروزی ارتش متجاوز (با تمام حمایتهای جهانی که داشت) شد. رژیم عراق با بدهی های نجومی و آنهمه خسارات مادی و معنوی و تلفات جانی که به هر دو ملت تحمیل کرد، عقب نشست. این رژیم عنان اختیار از کف داد و با یورش به کویت، آن کشور را تسخیر کرد. به دنبال آن لشگر کشی به عراق آغاز شد. شکست و خروج عراق از کویت، ده سال محاصره ی اقتصادی و همه جانبه ی آن کشور را به دنبال داشت. کودکان بسیاری بر اثر کمبود دارو و غذا تلف شدند. انسانهای بیشماری به فلاکت و بدبختی دچار شدند که همگان از شرح مفصل آن مطلع هستند. این قلم تمام این وقایع را در کارنامه ی شکست های بشریت (نه حکومتها) ثبت می کند. با حمله ی شوروی به افغانستان، جنگ و خون ریزی و هزاران درد بی درمان به مردم آن کشور تحمیل شد. غرب و در راس آنها آمریکا و برخی از کشورهای منطقه به تجهیز و حمایت از مبارزان افغانی روی آوردند. شوروی با آن همه هزینه های انسانی و مادی، پیروز نشد، همچنانکه آمریکا در ویتانم به پیروزی نرسید. پس از خروج ارتش شوروی، جنگهای داخلی افغانستان شروع شد. فرض کنیم که ادعای سردمداران آمریکا واقعیت دارد و تروریزم طالبان به برجهای تجارت جهانی نیویورک حمله کرد. تروریزمی که در افغانستان رشد کرد، نتیجه تجاوزات بیرحمانه ی شوروی و آمریکا به حریم زندگی مردم تهی دست بود. این مردم تهی دست به کشت خشخاش و صادرات مواد مخدر روی آورند که باز هم بازنده ی اصلی این تبهکاری ها مردم هستند، نه حکومتهای سلطه طلب. مواد مخدر افغانی به اروپا و آمریکا و برای مردم عادی آنجا ترانزیت می شود و نه برای سیاستمداران. نیروهایی که در بخش مبارزه با این سوداگران مرگ به میدان می روند و جان می بازند، باز هم از مردم اند. حمله ی بعدی آمریکا به عراق نیز نه تنها بهره ای برای مردم عادی، حتی آمریکاییان ندارد، بلکه تمام هزینه اش بر دوش مردم سنگینی می کند. اگر هزینه ها و دست آوردهای بلوک شرق و غرب را بعد از جنگ جهانی دوم در نظر بگیریم، موازنه، منفی و کفه ی زیان بسیار سنگین تر خواهد بود. اما چیزی که هست این است که هزینه را مردم می پردازند و اختیار و تبلیغات با سیاستمداران است.
هزینه های واقعی را که می پردازد؟ امروز بسیاری از مردم ایران برای سفر و زیارت به عراق می روند و مانند دوست با یکدیگر معاشرت و معامله می کنند. در زمان جنگ عراق و ایران هم، مردم دو کشور با هم هیچ عداوتی نداشتند، همچنانکه مردم عادی ایران و آمریکا و حتی ویتنام و عراق و افغانستان با مردم آمریکا هیچ دشمنی و کینه ای ندارند. بسیاری از جوانان ایرانی در دانشگاه های آمریکا به مدارج عالی رسیده و در آنجا زندگی می کنند. اما همین مردم عادی هستند که هزینه های جنگ و تجاوز و تروریسم و ده ها مصیبت شناخته شده یا نشده را می پردازند. اگر با یک حساب سرانگشتی تمام هزینه های نظامی بعد از جنگ جهانی دوم را با سایر هزینه های محیطی و خسارات انسانی آنها با هم جمع کنیم، به بودجه های نجومی و سرسام آوری خواهیم رسید که اگر در جای مناسب هزینه شود، بسیاری از نگون بختی ها و کمبودها ریشه کن خواهند شد. واقعیت این است که تمام این هزینه ها از جیب مردم و امکانات زیست محیطی بشریت خارج می شود. علاوه بر آن، اگر تبلیغات گسترده نباشد، برای سردمداران نیز هیچ منفتی متصور نخواهد شد و بجز شرمساری و ندامت نتیجه ای نخواهند داشت.
تعریف قدیمی نادرست است متاسفانه جنگ و تجاوز و قتل و غارت و ده ها نتیجه ی شوم آن تحت نام کشورگشایی به بشریت تحمیل شد. آیا انسان امروزی با تمام امکانات و دانش و بینشی که دارد، نباید بیندیشد که آیا این تعاریف درست است یا نه؟ اگر روزگاری لشگر کشی نادر به هندوستان افتخار محسوب می شد، آیا صحیح است که ما هم امروز با همان دید به این تاخت و تاز نگاه کنیم؟ اگر در دوران نادر شاه بجای لشگر کشی به هندوستان در راه ترویج دانش و مدرسه هزینه می شد، قطعاٌ وضع امروز ایران چیز دیگری بود و احتمالاً سلسله ی قاجار و پهلوی تاسیس نمی شدند. در اینجا هدف محاکمه ی تاریخ نیست، بلکه ذکر مواردی از تاریخ و تغییر بینش نسبت به آنچه که به غلط برای ما تعریف کرده اند می باشد. چرا ما باید نسبت به سنت تاریخ با تردید نگاه نکنیم؟ پس این همه تولید اطلاعات و پیشرفت علم و دانش، بویژه در جامعه شناسی، انسان شناسی، فناوری و اقتصاد و... اگر نتواند در مسیر آینده یاریمان دهد به چه درد می خورد؟ اصولاً انسان امروزی با گذشته نه از نظر توانایی و نه از نظر امکانات قابل مقایسه نیست. این توانایی و امکانات را چرا باید در همان مسیر فرسوده، سنگلاخ و بن بست قدیمی به هدر دهیم؟ چرا نباید منافع جدیدی برای انسان بطور کلی تعریف کنیم؟ واقعیت این است که زمین زیستگاه موقتی نسل حاضر است که چند صباحی در اختیار ما است و باید بهتر از گذشته به آیندگان تحویل دهیم. اما متاسفانه با رشد دانش و فناوری، بیشترین بخش امکانات را در تولید سلاح و تخریب محیط زیست بکار می بریم.
مشکلات واقعی بشریت اصولاً سیاستمداران عادت دارند که مشکلات خود را جنبه ی مردمی داده و با جارو جنجال و تبلیغات گسترده در ذهن جامعه نهادینه کنند. مردم را در جهت اهداف خود تهییج کرده و بهره برداری کنند. اما جامعه ی بشریت درگیر مشکلات واقعی دیگری است که معمولاً از دید سیاستمداران دور است یا به آنها کمتر پرداخته می شود
این مشکلات بطور خلاصه در دغدغه های زیر قابل طرح می باشند: یک - رشد روزافزون فناوری نظامی دو - تخریب روز افزون محیط زیست سه - گازهای گلخانه ای و مسمومیت جو زمین چهار - لایه اوزون پنج - بازمانده های آرمایشات اتمی شش - صدمات وارد به اکو سیستم هفت - آلوده شدن آب اقیانوسها هشت - انقراض وحشتناک برخی از گونه های حیاتی نه - کمبود منابع آبی قابل شرب و کشاورزی ده - فقر و تنگدستی یازده - قاچاق و فروش انسان دوازده - تروریسم سیزده- تولید و توزیع مواد مخدر چهارده - گروه های تبهکاری که غالباً تحت حمایت دولتها قرار دارند پانزده – رشد جمعیت شانزده - کودک آزاری هفده - انواع تبعیضات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هیجده - ارتشاء نوزده - تقلب در انتخابات بیست - سوء استفاده از موقعیت دولتی بیست و یک - بیسوادی و محرومیت از تحصیل بخش بزرگی از کودکان جهان بیست و دو - جهت و اهداف تولیدات فناوری بیست و سه - هزینه ی بالای پیشگیری و درمان برای بخش عظیمی از مردم جهان و برخی موارد دیگر که احتمالاً در این فهرست از قلم افتاده است. هرکدام از موارد یاد شده ی بالا، اگر مورد توجه قرار نگیرد و از آنها غفلت شود، خود می تواند سعادت، سلامت و آسایش و امنیت جهانی را با خطر جدی مواجه سازد. مشکلات اساسی بشریت اینهاست، نه اینکه چه کسی حکومت کند. مهم حاکم نیست، بلکه مهم نحوه ی حکومت است. بشریت در طول تاریخ خود، بیش از اندازه ی لازم هزینه ی کشورگشایی ها و قلدربازی ها را پرداخته است.
حکومت در اینکه بدون وجود حکومت و دولت امکان حتی یک تنفس ساده و راحت نیست، هیچ شکی وجود ندارد. با تضعیف حکومتها، قبل از آنکه سران حکومت متضرر شوند، این مردم عادی هستند که آسیب خواهند دید. بدون حکومت قوی و منسجم، جامعه از هم می پاشد و اگر کار به جنگ داخلی نکشد و مطامع خارجی هم نباشد، گروه های تبهکاری و قتل و غارت، دمار از روزگار مردم در می آورد. بویژه در عصر حاضر که حربه، کارد و قمه نیست. با این وجود نباید از نظر دور داشت که :"حکومت برای مردم است، نه مردم برای حکومت مهمترین وظیفه ی حکومتها، پاسداری از ارزش های نهادینه شده در جامعه است. بنابراین با تغییر ارزشها، بینش و خط مشی حکومت نیز تغییر خواهد کرد و هر حکومتی که نتواند پاسدار ارزشهای نوین باشد، لاجرم جای خود را به حکومتی جدید خواهد داد، ولو با خشونت. نمونه های تجربی و تاریخی در این مورد بسیار است. موارد زیادی نیز وجود دارد که حکومت خود، ارزشهایی نوینی را مطرح و نهادینه می کند. اما هر تلاشی که با بافت فکری و فرهنگی جامعه هماهنگ نباشد یا سایر شرایط لازم را نداشته باشد، محکوم به شکست است. با تغییر روزافزون و سرسام آور در فناوری، همه ی ارزشهای قدیمی در حال دگرگونی است. برخی از ارزشهای قدیمی با ارزشهای جدید جایگزین می شود و برخی دگر پالایش یا تحکیم می گردد. در مجموع عصر انفجار اطلاعات، عصر دگرگونگی های بنیادی در ارزشها و بینش عمومی است.
مردم معمولاً از کلمه ی مردم استفاده های مختلفی می شود. اما زمانیکه بخشی از مردم مد نظرند، لازم است این بخش مشخص شود. هنگامیکه یک سیاستمدار در فعالیتهای انتخاباتی خود برای جلب آراء سخنرانی می کند، و خود را خدمگذار مردم می نامد، معمولاً سعی می کند که این تقسیم بندی انجام نشود تا نظر افراد بیشتری را جلب کند. اما واقعیت این است که مفهوم مردم (در این نوشته) عام نیست و شامل بخشی از اعضای جامعه ی محترم بشریت است. در این نوشته غرض از مردم کسانی است که سعادت، پیشرفت و آرامش خود را از طریق خدمت به جامعه می جویند و علاوه بر آن، از رخ بینوایان نیز چهره ی زرد رنگی دارد. بعبارت دیگر کسانی مد نظرند که جهانی فکر می کنند و منطقه ای عمل و سعادت و آسایش و احترام دیگران را رعایت می کنند و منزلتهای انسانی برایشان از اهمیت برخوردار است و مسائل و مشکلات خود را با آرامش و تنویر افکار و از مجاری قانونی پی می گیردند. در نیرد اگر اسلحه ات ضعیف تر از اسلحه دشمن باشد یا خوب و به جا از آن استفاده نکنی، شکست خواهی خورد. دشمن ما در اینجا هیچ انسان یا کشور خاصی نیست. بلکه اطلاعات نهادینه و نادرستی است که در طول تاریخ در ذهنیت حکومتگران نهادینه شده است. اما حکومتگران، امروزه با انواع و اقسام تجهیزات پیشرفته و حتی تسلیحات اتمی مجهزند، پس ما باید با اسلحه ای قوی تر از جنگ افزار اتمی وارد میدان نبرد شویم. و هیچ اسلحه ای قویتر ار افکار نو نیست. اگر کسانی که از جنگ و هزینه های مصیبت بار انسانی، زیست محیطی و اقتصادی آن رنج می برند، هرکس به اندازه توان خود در انتقال و انتشار این فکر بکوشد که زمان کشور گشایی های جغراقیایی بسر آمده و پیروزی وافعی در سرزمینهای ناشناخته ی دانش و فناوری نوین است، تا در پرتو آن انسان خسته از هزاران سال نبرد خانمان برانداز، دمی بیاساید، بشر روزگاری نوین و سعادتمندانه را آغاز خواهد کرد. آیا زمان آن نرسیده که انسانها خیل فرهیختگان و اندیشمندان، تعریف جدیدی از کشورگشایی ها به سیاستمدران ارائه دهند؟
ناخدایی تازه می خواهد
آدمی، این رانده شده از فردوس و فراتر از بافت خاک، ماورای زمین را می جوید و آرامشی بهشتی آرزو دارد. به شوق آزادی، وسوسه ی شیطان را بهانه کرد و طعم میوه ی ممنوعه را چشید. در پیشگاه داور هستی بخش، گناه خویش به گردن گرفت. آفریگار، نه حکم به فنایش داد، که به زمینش راند
زمین را زیستگاه جانداران بیشماری یافت. دل خوش کرد که می کاوم و می سازم و آنگاه می آسایم. هرچه را در اندیشه داشت کاوید و هرچه را خواست، ساخت، اما هرگز آساییدن نتوانست. دل، اندوهگین شد و چشم، اشکبار و حسرت بهشت مستولی. رسولان وعده ی بهشت دادند که راه از بهشت خاکی است. غم هجران بهشت خورد و برای ساختن بهشت زمینی، بیشتر ساخت تا ازآن به بهشت برین راه بگشاید. هرچه در زمین کاشت، میوه اش زمینی شد، هر سو رفت باز زمین بود. سودای آسمان کرد و چون فرشتگان، بال پرواز گشود، اما آنجا نیز بوی زمین بود و از بهشت هیچ نشان. انسان، خسته از ساخته ها و فرسوده از حسرتها، هیچ آساییدن نتوانست. زخم چنجر دوست، بر پشت دارد و غم سوک عزیز، بر جان. خانه اش ویران و فرزندش اسیر. رنج همه نامردمی ها بر ذهن. کنون آرامشی می خواهد تا دمی بیاساید. نه از آزادی توان گسستن دارد و نه یارای بریدن از مهر بهشت. آزادی را همه هستی اش می داند و بهشت را آرزوی دیرین.
زخم جنگ بر تن دارد، رنج گرسنگی و آوارگی بر جان و داغ همنوع آزاری بر پیشانی سفری باید کرد، بسوی بهشت زمینی تا راه بگشاید، به بهشت برین ناخدایانی می خواهد که: زخم جنگ، درمان کنند رنج گرسنگی، درمان آوارگان را سامان بزدایند، داغ همنوع آزاری از پیشانی که انسان، تبعیدی بهشت است و مسافر بهشت
شاد و پیروز باشید حسین جوادی |
