رصد شهابهای برخوردی با ماهرصد شهابهای برخوردی با ماه
بیشتر رخدادهایی که موجب ایجاد دهانه ی ماه و سیارات داخلی منظومه شمسی شدند، در سال یک میلیارد آغازین پیدیش منظومه شمسی به وقوع پیوستند. با این وجود هنوز هم گهگاه شاهد برخوردهایی هستیم که سبب ایجاد دهانه هایی می شوند. در 18 و 19 نوامبر 1999، چندین رویداد برخوردی با قدرهی آغازی بین 3+ و 7+ در لبه ی تاریک ماه ، با چشم غیر مسلح رصد شد و به وسیله ی نوار ویدئویی ثبت گردید. این درخشش ها بر اثر برخورد شهاب های بارش اسدی به وجود آمدند. چرا که مرکز نهر شهابواره ی 1899، در 49 : 04 زمان جهانی ، تنها 0002/0 واحد نجومی با زمین فاصله داشت.
به جز موارد بسیار استثنیی، نظیر آنچه که به وسیله ی گرواس ثبت شد، درخشش حاصل از برخورد، فقط زمانی قابل رؤیت است که در محل برخورد یک پس زمینه ی تاریک داشته باشیم. بنابراین شرایط مناسب بری رصد چنین پدیده ی،در موارد زیر به وجود می آید:
1. در نور زمین تاب ماهِ نو.
2. در لبه ی تاریک ماه در تربیع اول یا دوم.
3. در طول یک ماه گرفتگی کلّی
که مورد اخیر بهترین شرایط را دارد، اما متأسفانه کمتر از دو مورد دیگر اتفاق می افتد. در برخوردهی اسدی 1999، فاز ماه %62 بود؛ در حالی که در رویداد دهانه Giordano Brunoماه ،فاز 11 درصد داشت.
حداکثر روشنایی زمین تاب ماه، در طول یک خورشید گرفتگی کلّی اتفاق می افتد. این مقدار به منظور مطالعه ی پدیده ی تاج خورشیدی، اندازه گیری می شود، و روشنایی آن 3/9 10بارکم نورتر از قرص خورشید است. این بدان معنی است که ماه در نور زمین تاب، مانند ستاره ی با قدر 3- می درخشد. روشنیی (B) زمین تاب ماه در کسوف کلی 22 سپتامبر 1968، در حدود 13+ بر ثانیه قوسی مربع بود.
بری اندازه گیری روشنایی ماه در یک خسوف کلی، مرسوم است که یک ستاره را از فکوس خارج می کنند و تصویرش را با ماه گرفته، مقایسه می کنند. معمولاً روشانیی ماه در خسوف کامل مانند روشانیی ستاره ای با قدر صفر است. اما گاهی هم در موارد نادر ، تا قدر 3+ کم نور می شود. بنابرین روشانیی سطح ماه (B)، معمولاٌ 16+ بر ثانیه قوسی مربع است.
ماه تربیع، حد واسط دو مورد قبلی است. در تربیع، ربع تاریک ماه به وسیله ی ربعی از زمین روشن می شود. بنایرین نوری که از زمین به ماه می رسد و آن را روشن می کند، نصف نور زمین تاب در ماه نو است. روشانیی سطحی ماه در وضعیت تربیع، حدود 14+ بر ثانیه قوسی مربع است. بنابرین، در صورتی که بخش روشن ماه به وسیله ای پوشانده نشود، درخشش زیاد اتمسفر و همچنین سفیدگری ذاتی چشم، باعث می شود که روشنیی مؤثر پس زمینه، حتی از روشنایی زمین تاب هم بیشتر باشد.
با توجه به پیش بینی اوج حاصل از نزدیکی توده 1932 به زمین در بامداد روز یکشنبه، با استفاده از یک تلسکوپ کوچک و نظاره کردن بخش تاریک ماه، شانس خود را در شکار شهابهای برخوردی درخشان بر سطح ماه رقم بزنید. لازم به یادآوری است که برای بارش اسدی 1378 با ZHR موثر 150000 تعداد حدود 8 شهاب برخوردی تخمین زده شده بود که نتایج رصدی نیز با دقت خوبی با آن در تطابق بودند. البته برای بارش اسدی امسال این ممکن است این شانس اندک باشد اما رصد حتی یک شهاب برخوردی با ماه بسیار هیجان انگیز خواهد بود. رصد گران آماتور پرسابقه در کنار تجربه از شانس نیز بهره مند هستند.
آرش نبی زاده حقیقی
عضو واحد پژوهشی بارش شهابی
انجمن علمی پژوهشی نجم شمال
ارسال شده توسط : محمد احمدی
|
