ماموریت ویژهٔ ماه در نخستین روزهای سال نو
درحالی که تنها چند روز از آغاز سال نو میلادی می گذارد، ماموریت ویژه ای کمی آن طرف تر از سیاره ما، در ماه درحال انجام است. از بین دو فضاپیمای نقشه بردار گرانشی ناسا، نخستین کاوشگر در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۱ وارد مدار تعیین شدهٔ خود در نزدیکی ماه رسید و این مطلب نشان دهنده آن است که سال جدید در حالی شروع می‌شود که در روزهای آغازین این سال در ماموریتی ویژه مشغول مطالعهٔ نزدیک‌ترین همسایهٔ زمین هستیم. به گفتهٔ مقامات اداری ناسا، فضاپیمای GRAIL-A پس از 3ماه پرواز در فضا موتور اصلی خود را در روز 31 دسامبر در ساعت 16:21 EST(2121 GMT) روشن کرد و بعد از حدود 40 دقیقه مانور وارد مدار قمری خود شد. همچنین فضاپیمای دوقلو ی آن، GRAIL-B نیز در روز 1 ژوئن، در ساعت 17:05 EST(2205 GMT ) به محل ازپیش تعیین شده ی خود رسید، به کاوشگر نخست متصل شد و سرانجام همه چیز برای شروع این ماموریت ویژه آماده شد. بعد از اینکه هر دو به تدریج به پایین‌ترین قسمت مدارشان رسیدند، دوتایی به سرعت و پشت سر هم شروع به گردش به دور ماه می‌کنند. به گفتهٔ محققان، این دو کاوشگر قرار است نقشه‌های گرانشی با دقتی بی‌سابقه از ماه تهیه کنند.
تصویری شماتیک از یک یابندهٔ گرانشی و فضاپیمای GRAIL، که آزمایشگاهی دور از زمین است، در حالی که هر دو در مدار‌هایشان در حال گردش به دور ماه هستند. ناسا هر دوی این فضاپیما‌های پژوهشی را در سپتامبر ۲۰۱۱ به منظور مطالعهٔ زمینه‌های گرانشی ماه با دقتی بی‌سابقه به فضا پرتاب کرد.
دانشمندان انتظار دارند با اندازه گیری‌های این فضاپیما‌ها به پاسخ معماهایی که پیرامون ساختار و حرکات ماه وجود دارد، برسند. سوال‌هایی که با وجود صد‌ها ماموریت فضایی به تنها قمر زمین طی این سال‌ها، همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند.
رازهای فراوان ماه دانشمندان معتقدند که ماه در حدود ۴. ۵ بیلیون سال پیش با برخورد جرمی در ابعاد مریخ به زمین به وجود آمده است. برخورد این جرم تیتانیومی مقداری زیادی ماده را روانهٔ فضا کرد و سرانجام این مواد یکی شدند و به یکدیگر آمیختند. با این فرضیه سوالات متفاوتی پیرامون ماه ایجاد می‌شود. شاید مهم‌ترین آن‌ها این باشد که چرا قسمت نزدیک ماه، یعنی همان رخی که همیشه از زمین دیده می‌شود، تا این اندازه با هم تفاوت دارند. برای مثال در طرف نزدیک‌تر سنگ‌های آتشفشانی که به ماریا معروفند گسترده ترند و در قسمت دور‌تر مناطق مرتفع و کوه‌های فراوان تری وجود دارد. سطح طرف دور‌تر ماه حدود ۱. ۲ مایل (۱. ۹ کیلومتر) بالا‌تر از سطح طرف نزدیک‌تر است. یکی از نظریاتی که پیرامون دو طرف ماه وجود دارد این است که در زمانهای دور سیارهٔ ما زمین، دو ماه داشته که یکی از آن‌ها بسیار کوچک‌تر بوده و بعد‌ها به قسمت پشت ماه برخورد کرده است و حال صحت یا عدم صحت چنین فرضیاتی با مشاهدات و تحقیقات GRAILها مشخص می‌شود!
تصویری شماتیک از ساختار ماه: کاوشگرهای دوقلوی ناسا، GRAIL، اطلاعاتی جمع خواهند کرد که به دانشمندان بیش از پیش در پی بردن به ساختار و ساختمان ماه کمک خواهند کرد.
آرایش پرواز پروژهٔ ۴۹۶ میلیون دلاری این ۲کاوشکر که هم اندازهٔ یک ماشین لباسشویی هستند در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۱ با پرتابشان به فضا آغاز شد. پس از گذشت ۳ماه محققان این پروژه سرعت آنان را کم کردند تا سرانجام این دو کاوشگر در مسیری دایره ایی در نزدیکی ماه قرار بگیرند. GRAIL-A و GRAIL-B در حال چرخیدن در مدارشان پایین و پایین‌تر می‌روند و این پروسه را تا ۲ ماه ادامه خواهند داد تا در نهایت در موقعیتی از مدارشان قرار بگیرند که ۳۴ مایل (۵۵ کیلومتر) بالا‌تر از سطح ماه قرار داشته باشند. این ماموریت تا ماه مارچ ادامه خواهد یافت. پس از طی کردن تمام این مراحل اکنون زمان آن می‌رسد که این دو فضاپیما ماموریت علمی خودشان را آغاز کنند. آن‌ها به مدت ۸۲ روز و با فاصلهٔ ۷۵ تا۲۲۵ مایلی از یکدیگر دور ماه به دنبال هم می‌کنند. گرانش منطقه ایی متفاوت سطح ماه باعث خواهد شد هر دوی این فضاپیما‌ها سرعتشان گاهی زیاد و گاهی کم شود که به همین سبب فاصله یشان نیز تغییر خواهد کرد. این مناطق و فواصل با اشعهٔ مایکروویوی که از پشت و جلوی این دو فضاپیما خارج می‌شود قابل تشخیص خواهد بود. به گفتهٔ محققان با نقشه‌هایی که این دو فضاپیما طراحی می‌کنند، دانشمندان می‌توانند از ساختار درونی ماه و چگونگی شکلگیری آن و تغییرش در این سال‌ها با خبر شوند! یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های ماموریت GRAIL دسترسی عمومی و همینطور آموزش است. هر کدام از این دو فضاپیما ۴ دوربین به همراه دارند و عکسهایی که گرفته می‌شود را مستقیما به مدارس متوسطه ارسال می‌کنند. دانش آموزان نیز پس از دریافت این عکس‌ها به راحتی می‌توانند آن‌ها را ببینند و درباره یشان با یکدیگر بحث کنند. تا به حال بیش از ۲۱۰۰ مدرسه برای این پروژهٔ عکس برداری که MOON KAM نامیده می‌شود ثبت نام کرده‌اند. این پروژهٔ ناسا توسط «سلی رید» مدیریت و کنترل می‌شود. منبع: پارس اسکای - ملیحه قدیانی |
