آیا روزه‌داری باعث باهوش شدن ما می‌شود؟

 

مجله علمی ایلیاد - آیا روزه‌داری باعث افزایش قدرت مغز می‌شود؟ به نظر می‌رسد هورمون معده‌ای که باعث تحریک اشتها می‌شود، رشد سلول‌های جدید مغز را افزایش داده و آن‌ها را در برابر کهولت محافظت می‌کند. این موضوع می‌تواند دلیلی باشد بر اینکه برخی افراد اعتقاد دارند که روزه‌داری باعث می‌شود از لحاظ ذهنی تیزتر باشند.

وقتی که «گریلن» به‌عنوان ۲۸امین آمینو اسید پپتیدی که اخیراً در هیپوتالاموس و معده یافته شده است، برای اولین بار کشف شد، باعث شناسایی هورمون گرسنگی شد. این هورمون در زمانی که معده خالی باشد ساخته می‌شود و زمانی که چندین ساعت را بدون غذا می‌گذرانیم سطح این هورمون در خون بالا می‌رود. علاوه بر این‌ها شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد گریلن هوشیاری را افزایش می‌دهد. حیواناتی که رژیم غذایی کم کالری مصرف کرده‌اند دارای توانایی‌های ذهنی بهتری بوده‌اند و احتمالاً گریلن بخشی از پاسخ چرایی این موضوع باشد. تزریق این هورمون به موش باعث بهبود عملکرد آن در یادگیری و آزمون‌های ذهنی شده است و به نظر می‌رسد تعداد اتصالات نورون را در مغز آن افزایش داده است.

اکنون «جفری دیویس» و گروهش از دانشگاه سوانزی بریتانیا شواهد بیشتری یافته‌اند مبنی بر این که گریلن می‌تواند سلول‌های مغز را تحریک کند تا تقسیم شده و تکثیر شوند. این فرآیند «نوروجنسیس» نامیده می‌شود. وقتی محققین این هورمون را به سلول‌های مغز موش اضافه کردند، ژنی به نام «فاکتور رشد فایبربلاست» که به عنوان محرک نوروجنسیس شناخته می‌شود روشن شد. 

مقاله‌ی دیویس در کنفرانس جامعه‌ی علوم اعصاب بریتانیا ارائه شد. وی‌ می‌گوید: «اگر این تأثیر در حیوانات وجود دارد، می‌توان دریافت که گریلن چگونه بر روی حافظه تأثیر می‌گذارد.» تصور بر این است که سلول‌های جوان مغز توانایی ایجاد حافظه‌ی جدید را افزایش می‌دهند. این تصور به این دلیل است که سلول‌های جوان تحریک‌پذیرتر هستند و راحت‌تر توسط محیط‌‌های جدید فعال می‌شوند. دیویس می‌گوید: «نورون‌های جدید به نسبت نورون‌های پیر بسیار راحت‌تر کار می‌کنند و حافظه‌ی جدیدی را به کار می‌اندازند.»

نتایج این مطالعه ممکن است برای درمان بیماری‌های مرتبط با تخریب نورون‌ها نیز مؤثر باشد. از جمله‌ی این بیماری‌ها پارکینسون است که با از دست رفتن نوعی از سلول‌های مغزی ایجاد می‌شود. مطالعات گذشته که تعدادی از آن‌ها توسط تیم دیویس انجام شده نشان داده است که گریلن می‌تواند از حیوانات در برابر پیشرفت بیماری پارکینسون محافظت کند.

 

دیویس و گروه وی طی آزمایش‌های بیشتر دریافتند که گریلن از مرگ سلول‌های مغزی موجود در ظرفی که برای شرایط بیماری پارکینسون شبیه‌سازی شده بودند، جلوگیری می‌کند. «آماندا هورنزبی» به‌عنوان همکار دیویس طی مطالعه‌ی ۲۸ داوطلب دریافت، افرادی که به زوال عقل پارکینسون مبتلا هستند به نسبت افراد سالم سطح پایین‌تری از گریلن در خون خود دارند. به گفته‌ی هرونزبی، این نتیجه نشان می‌دهد که گریلن و مواد شیمیایی دیگری که به همین روش عمل می‌کنند، می‌توانند به‌عنوان درمان بیماری زوال عقل پارکینسون در نظر گرفته شوند.

افرادی که به طور دائمی ۲۵ درصد کمتر از میزان استاندارد توصیه شده کالری دریافت می‌کنند، دارای مزایای سلامتی زیادی از جمله کنترل بهتر سطح قند خون خود هستند. افرادی که این کار را تجربه کرده‌اند، اذعان دارند که این کار توانایی‌های ذهنی ایشان را نیز افزایش داده است. هر چند این موضوع مجادله‌برانگیز است، ولی تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند که این کار به توانایی‌های ذهنی آسیب می‌رساند.

برخی افراد در تلاش برای استفاده از مزایای رژیم غذایی کم کالری برای سلامتی، به‌صورت دائمی کم‌خوراکی پیشه می‌کنند. به‌عنوان مثال می‌توان گفت رژیم غذایی ۵-۲ که طی آن افراد ۵ روز غذای معمول صرف می‌کنند و ۲ روز را روزانه با ۵۰۰ کالری می‌گذرانند، سطح گریلن را افزایش می‌دهد. «نیکولاس کوناس» از دانشگاه فنی مونیخ آلمان می‌گوید: «چند روز تا چند هفته طول می‌کشد تا سلول‌های مغزی جدید شروع به کار کنند؛ بنابراین مردم نباید انتظار داشته باشند که روزه‌داری تأثیر سریعی بر روی توانایی مغزی ایشان داشته باشد.»

 

نوشته: کلار ویلسون

ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد