چرا مردان سریع‌تر از زنان می‌دوند؟
مجله علمی ایلیاد - به طور متوسط، تستسترون در سریع‌تر دویدن مردان نسبت به زنان نقش به‌سزایی دارد. دویدن ورزشی است که هم زنان و هم مردان از آن لذت می‌برند، چه مسابقه‌ي دوی پنج کیلومتری و ماراتن و چه رقابت دوی سرعت برای تیم یا کشور خود. اما بدون توجه نوع دویدن، بسیار معمول است که مردان سریع‌تر از زنان می‌دوند. با توجه به اینکه هم مردان و هم زنان به اندازه‌ی برابری آموزش می‌بینند، پس چرا مردان به‌طور متوسط سریع‌تر از زنان می‌دوند؟ حتی سریع‌ترین مردان دوی صد متر، تقریباً یک ثانیه سریع‌تر از سریع‌ترین زنان دونده می‌دوند؛ «اوسین بولت» این فاصله را در ۹.۵۸ ثانیه دوید در حالی که «فلورنس گریفیت جوینر» در ۱۰.۴۹ ثانیه صد متر را دویده است.
پزشکان می‌گویند پاسخ به این تمایل جنسیتی، چندگانه است؛ اما به اندازه‌ی زیادی به هورمون‌ها و اندازه‌ی بدن بستگی دارد. بدن دختران و پسران تا قبل از بلوغ نسبتاً مشابه است. با این حال در دوران بلوغ، پسران افزایش هورمون تستسترون را تجربه می‌کنند. برخی از مردان در بزرگسالی، تا بیست برابر بیشتر از زنان تستسترون دارند.» طبق ادعای انجمن غدد درون‌ریز، تستسترون چندین نقش ایفا می‌کند؛ از جمله اینکه به بدن می‌گوید سلول‌های خونی جدید بسازد، استخوان‌ها و عضلات را قوی نگه دارد و باعث جهش‌های رشدی شود.
دکتر «امیلی کراوس»، پزشک مراقبت‌های اولیه‌ی ورزشی در دانشگاه بهداشت و درمان استنفورد در کالیفرنیا، گفت: «چون زنان تستسترون کمتری تولید می‌کنند، در عضلات خود ضعف دارند و دقیقاً به همین دلیل مردان حجم عضله‌ی بیشتری دارند.» کراوس گفت: «تقریباً ۸۰ درصد پای مرد را عضله تشکیل می‌دهد در حالی که در پای زنان ۶۰ درصد عضله دارد. این عضله‌ی اضافی می‌تواند به مردان کمک کند که سریع‌تر بدوند. همچنین، عضلات مردان نسبت به زنان، فیبرهای عضلانی بزرگتر با انقباض سریع‌تر دارد، که در دوی سرعت به آن‌ها کمک می‌کند.» علاوه بر این، زنان بیشتر از مردان استروژه دارند که باعث می‌شود چربی بدن آن‌ها بیشتر از مردان باشد. کراوس گفت: «این استروژن بیشتر می‌تواند به نقطه‌ی ضعف کوچکی در عملکرد دویدن در زنان در مقایسه با مردان نیز منجر شود.»
عامل دیگر، اندازه‌ی بدن است. به‌طور متوسط زنان نسبت به مردان شُش‌های کوچکتری دارند، یعنی حداکثر اکسیژن مصرفی آن‌ها کمتر از مردان است. طبق مطالعه‌ای که در سال ۱۹۹۸ میلادی در مجله‌ی پزشکی و علوم ورزش منتشر شد، حداکثر اکسیژن مصرفی برای زنان بی‌تحرک تقریباً ۳۳ میلی‌لیتر اکسیژن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر دقیقه است؛ در حالی که برای مرد جوان بی‌تحرک تقریباً ۴۲ میلی‌لیتر اکسیژن در کیلوگرم است. در دوندگان زبده، حداکثر اکسیژن مصرفی بیشتر است؛ اما باز هم در مردان بیشتر از زنان است. کراوس گفت: «در واقع میزان اکسیژن تولیدشده در بیشینه‌ی فعالیت در مردان بیشتر از زنان است. این یعنی زنان باید برای تنفس اکسیژن سخت‌تر کار کنند تا بتوانند اکسیژن به عضلات خود برسانند.»
قلب زنان نیز معمولاً کوچک‌تر از مردان است، یعنی زنان «حجم ضربه‌ی» کوچکتری دارند. حجم ضربه یعنی مقدار خون اکسیژنه‌ای که بطن چپ در یک تپش آن‌را پمپاژ می‌کند. کراوس گفت: «حتی اگر زنان ضربان قلب بالاتری داشته باشند، این برای مقابله با حجم ضربه‌ی پایین کافی نیست. هر باری که قلب خون را پمپاژ می‌کند، مقدار آن خون در زنان کمتر از مردان است. این بدین معنی است که خون کمتر و اکسیژن کمتری به عضلات زنان می‌رسد.» کراوس گفت: «در آخر، زنان هموگلوبین کمتری، یعنی پروتئینی در سلول‌های قرمز خون که اکسیژن را به بافت‌های بدن از جمله عضله‌ها می‌رساند، دارند.»
بیومکانیک و دویدن
دکتر «میهو تاناکا»، استادیار جراحی ارتوپدی و مدیر برنامه‌ی پزشکی ورزش زنان در دانشگاه پزشکی جانز هاپکینز، گفت: «تا آنجا که به بیومکانیک مربوط است، مردان معمولاً پاهای بلندتری نسبت به زنان دارند، یعنی فضای بیشتری برای عضلات دارند، و همچنین گام‌های بلندتری دارند.» تاناکا گفت: «علاوه بر این، چون زنان معمولاً باسن پهن‌تری دارند، حالت دویدن آن‌ها به اندازه‌ی مردان کارآمد نیست. وقتی همه چیز متناسب باشد، عضله‌ها به خوبی عمل می‌کنند. اگر باسن زنان مانند مردان بسیار باریک باشد، آن وقت هنگام دویدن عضلات چهارگانه، هم‌راستا با ران‌ها و عقب‌تر از زانوها خواهد بود. بنابراین در همان‌جهت مشابهی عمل می‌کند که در حال دویدن هستید.»
تاناکا گفت: «با این حال برای دونده‌ای با باسن پهن‌تر عضلات باید به گوشه بچرخند، پس این عملکرد بهینه‌شده‌ای برای عضلات نیست. ولی این بدین معنی نیست که زنانِ دارای باسن پهن‌تر نمی‌توانند بدوند، بلکه این یکی از عوامل بسیاری است که توضیح می‌دهد چرا به‌طور متوسط، زنان در دویدن به اندازه‌ی مردان سریع نیستد.» خلاصه اینکه شش‌ها و قلب زنان به ترتیب ظرفیت کمتری برای تنفس اکسیژن و پمپاژ خون اکسیژنه و هموگلوبین کمتری در خون‌شان برای حمل اکسیژن دارند. علاوه بر این، زنان معمولاً عضلات لاغرتر و پاهای کوتاه‌تر و همچنین باسن پهن‌تری نسبت به مردان دارند که باعث عدم کارآمدی دویدن در آن‌ها می‌شود. کراوس گفت: «کاملاً جالب و قابل توجه است که حتی با این معایب هم برخی زنان با مردان کاملاً در رقابت هستند.»
نوشته: لاورا گِگل
ترجمه: زهرا جهانبانی - مجله علمی ایلیاد