رصد قمر سیاره‌ی مریخ با تلسکوپ فضایی هابل
مجله علمی ایلیاد - در دوازدهم ماه می سال ۲۰۱۶، تلسکوپ فضایی هابل، ۱۳ تصویر مجزا تهیه کرد و اخترشناسان فرصت را برای ایجاد تصویری تایم‌لپس مغتنم شمردند تا قمر «فوبوس» را در حین سفر مداری‌اش به دور مریخ نمایش دهند. «آساف هال»، اخترشناس آمریکایی در هفدهم آگوست سال ۱۸۷۷ و شش روز پس از آنکه قمر کوچک‌تر و دورتر مریخ، به‌نام «ديموس» را شناسایی کرد، در رصدخانه‌ی نیروی دریایی آمریکا موفق به کشف فوبوس شد. نام هر دو قمر برگرفته از نام «آرس»، خدای جنگ یونان باستان است که در افسانه‌های رومی با عنوان مارس شناخته می‌شد. فوبوس وحشت یا ترس و ديموس عامل ترس یا مرگ، پدر خود را در جنگ همراهی می‌کردند.
فوبوس ظاهری پر از برجستگی دارد و ابعاد آن به ۲۶ در ۲۲ در ۱۸ کیلومتر می‌رسد. فوبوس قمری غیرعادی است، زیرا در کمترین فاصله نسبت به سیاره‌اش حرکت می‌کند، یعنی نزدیک‌تر از هر قمر دیگری در منظومه‌ی شمسی به سیاره‌اش. این قمر کوچک با فاصله ۵،۹۸۹ کیلومتر از سطح به دور مریخ می‌چرخد و تنها در ۷:۳۹ دقیقه یک دور کامل در مدارش می‌زند.
فوبوس آن‌قدر نزدیک به سطح مریخ می‌چرخد که انحنای کروی بودن سیاره، دید آن‌را برای ناظر فرضی که در مناطق قطبی مریخ ایستاده است، ناممکن می‌کند. نکته‌ی جالب توجه در میان قمرهاى طبیعی اینکه، فوبوس از غرب طلوع کرده و در شرق غروب می‌کند. منشأ این قمر عجیب در دست مطالعه و بررسی است، اما فعلاً نامشخص است. بر طبق یکی از سناریوها، فوبوس سيارکی سرگردان بوده و توسط گرانش مریخ به دام افتاده است. این احتمال هم وجود دارد که فوبوس در اثر برخورد اجرام به سطح مریخ یا بقایای قمر دیگری، حاصل از قرص برافزايشى مریخ، به‌وجود آمده باشد.
بنا به گزارش محققان، فوبوس هر صد سال به میزان ۲ متر، به مریخ نزدیک‌تر می‌شود. آنان پیش‌بینی می‌کنند که این قمر کوچک در طی ۲۰ تا ۴۰ میلیون سال آتی، به سیاره‌ی سرخ برخورد کرده یا خُرد می‌شود و به‌عنوان حلقه‌ای در اطراف مریخ پراکنده خواهد شد.
تقریباً دو هفته پس از فرود اولین انسان بر روی ماه، در ماموریت آپولو ۱۱ در بیستم جولای ۱۹۶۹، فضاپیمای «مارینر۷» ناسا، نخستین تصاویر نمای نزدیک را با پرواز در مدار مریخ تهیه کرد. اما در سال ۱۹۷۱، فضاپیمای «مارینر۹» ناسا، به اولین فضاپیمایى تبدیل شد که به دور سیاره‌ی دیگری به‌نام مریخ چرخید. «مارينر» به ابزارآلات علمی متعددی برای تجزیه و تحلیل سطح و جو مریخ مجهز بود. موفقیت زمانی حاصل شد که این تجهیزات موفق به شکار تصاویری از فوبوس و ديموس شدند.
فضاپیمای «وايکينگ۱» ناسا، در ۲۰ جولای سال ۱۹۷۶ بر سطح مریخ فرود آمد. یک سال بعد، مدارگرد «وايکينگ۲» نخستین عکس جامع را از فوبوس گرفت. آخرین تصاویر به‌دست آمده از فضاپیمای مریخ‌نورد نشان می‌دهد که فوبوس در اثر کشش گرانشى مریخ در حال نابود شدن است. شیارهای سطحی کوچکی که احتمالاً توسط برهم‌کنش‌های جزرومدى با سیاره‌ی مریخ پدید آمده‌اند، به این قمر آسیب وارد می‌کند. تلکسوپ فضایی هابل، در ۱۲ می ۲۰۱۶ تصاویری از فوبوس در حین گردش به دور مریخ تهیه کرد؛ یعنی زمانی که سیاره در فاصله‌ی ۸۰ میلیون کیلومتری زمین قرار داشت.
هابل در عرض ۲۲ دقیقه، سیزده عکس متوالی از فوبوس گرفت. اخترشناسان با این عکس‌ها می‌توانند ویدیویی تایم‌لپس بسازند. هابل درصدد گرفتن تصاویری از خود مریخ بود، اما فوبوس به‌عنوان پاداشی غیرمنتظره نصیب اخترشناسان شد.
نوشته: SciNews
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد