شرایط فضا چه عوارضی برای فضانوردان دارد و راه جلوگیری از آن چیست؟
مجله علمی ایلیاد – همه این موضوع را می‌دانیم که ورزش کردن برای سلامتی ما مفید است. اما وقتی شما در فضا باشید، ورزش کردن برای شما امری حیاتی محسوب می‌شود. فعالیت بدنی مواثرترین راه برای مقابله با عوارض بی‌وزنی در فضا بر روی بدن است. از این رو، ورزش مستمر، یکی از برنامه‌های روزانه‌ی فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی «ISS» است.
با این توضیحات، وقتی در مدار هستید، ورزش چقدر اهمیت دارد؟ اساس تاثیر مفید ورزش کردن، مقاومت عضلات و استخوانهای بدن در برابر جاذبه است؛ چیزی که ما از آن خبر نداریم و به آن توجه نمی‌کنیم، همین است. به همین دلیل، بدن ما به اندازه‌ی کافی قوی است و می‌تواند وزن ما را بر روی سیاره‌ی زمین تحمل کند. اما در مدار زمین، به دلیل گرانش بسیار کم، این حمایت از بدن صورت نمی‌پذیرد. با ضعیف شدن عضلات بدن، به‌مرور ماهیچه‌های قلبی عروقی نیز تنبل می‌شوند؛ زیرا در آن شرایط بی‌وزنی، دیگر قلب لازم نمی‌بیند که برای رساندن خون به سراسر بدن، سخت کار کند. این به این معنی است، که بدون ورزش، بدن آسیبی جدی می‌بیند؛ استخوان‌ها شکننده می‌شوند و حجم عضلات کاهش می‌یابد.
اگر فردی در فضا برای مدت زمان طولانی ساکن باشد و ورزش نکند، به مرور بدن او همچون افراد سالخورده، ضعیف می‌شود. ورزش کردن منظم در فضا، باعث عدم از بین رفتن استخوان‌ها می‌شود، قدرت عضلات و قلب حفظ می‌شود، به‌اندازه‌ی کافی برای انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی‌های فضایی قوی می‌مانند، برای شرایط سخت زمان بازگشت به زمین آماده می‌شوند و تا از همه مهم‌تر تا زمانی که دوباره پا بر روی زمین بگذارن زنده می‌مانند.
یک باشگاه ورزشی فضایی چگونه است؟
تمرین در شرایط با گرانش کم، به‌نظر متفاوت‌تر از ورزش کردن در باشگاه ورزشی محله‌ی شما است. درست است؛ وسایل ورزشی، برای شرایط بی‌وزنی اصلاح شده‌اند تا بتوانند شبیه‌سازی ساده‌ای را برای بدن فضانوردان، همانند ورزش کردن بر روی زمین را فرآهم کنند. فضانوردان در ISS از سه نوع دستگاه ورزشی مختلف برای ورزش‌های عضلانی و قلبی عروقی استفاده می‌کنند.
عوارض بی‌وزنی بر بدن
زندگی در فضا، تا حدودی شبیه به پیری زودرَس است. علی‌رغم انجام ورزش‌های منظم و رعایت رژیم‌های غذایی فضایی، باز هم هر فضانورد به‌ازای حضور یک ماه در مدار زمین، ۱ درصد از تراکم استخوانهای خود را از دست می‌دهد. این کاهش تراکم استخوان برای فردی سالخورده بر روی زمین در طول یک‌سال رخ می‌دهد. عوارض حضور در فضا بر روی یک فضانورد جوان، همچون پوکی استخوان در سالمندان است. با این حال این عوارض چندان جدی نیستند؛ چرا که تراکم استخوان فضانورد پس از برگشت به زمین و رعایت مراقب‌های بهداشتی، به حالت عادی بر می‌گردد.
طی سالیان گذشته، گروهی از دانشمندان، از فضانوردان به‌عنوان نمونه‌های واقعی آزمایش‌های خود استفاده کردند تا درک بهتری از اثرات شرایط بی‌وزنی بر بدن انسان را شناسایی کنند و راه مقابله‌ی بهتر با آن‌ها را برای ماموریت‌های طولانی‌مدت و شاید مهاجرت انسان به سیاره‌ای دیگر در آینده را توسعه دهند. همچنین ممکن است روش‌های آن‌ها، به راه‌حلی برای درمان بیماران روی زمین هم منجر شود.
با تمام این اوصاف، دانشمندان اعتقاد دارند، ۲ ساعت ورزش روزانه و مستمر در فضا برای بدن انسان الزامی است و تا برگشتن آن‌ها به زمین، آن‌ها را سالم نگه می‌دارد.
ترجمه: علی عمانی - مجله علمی ایلیاد
منبع: asc-csa.gc.ca