سونامي:
سونامي ( به صورت سو-نا-مي-يا تسو-نا-مي تلفظ مي شود ) پديده اي طبيعي است و شامل يك سري از امواج مي باشد و زماني ايجاد مي شوند كه آب درياچه يا دريا ، به سرعت در مقياس توده اي جا به جا شود. زمين لرزه ، زمين لغزش ، فورانهاي آتشفشاني و برخورد شهابسنگ هاي بزرگ ، همگي پتانسيل ايجاد سونامي را دارند. اثرات سونامي از غير قابل توجه تا بسيار مخرب در تغييرند.
واژه سونامي ، از زبان ژاپني گرفته شده و به معناي بندر ( سو ) و موج ( نامي ) است. اين واژه ، توسط ماهيگيراني به وجود آمده كه به بندر برمي گشتند تا به مناطق اطراف بندر تخريب شده برسند اگر چه آنها از وجود موج در آبهاي آزاد اطلاعي نداشتند. در اقيانوسهاي عميق ، سونامي رخدادي زير سطحي نيست. و دامنه اي ( ارتفاع موج ) بسيار كوچك وطول موجي بسيار بلند دارد ( اغلب طول آنها صدها كيلومتر است ) و به همين علت است كه در دريا قابل توجه نيستند و در اقيانوس تنها، امواجی گذرا را تشكيل مي دهد.
سابقا به سونامي ، امواج مدي گفته مي شود زيرا هنگامي كه به خشكي نزديك مي شوند بيشتر ويژگي مدهاي شديد پيشرونده را دارند تا امواج قله اي كه در اثر عملكرد باد روي اقيانوس ايجاد مي شوند ( و براي مردم آشناتر مي باشند ). اما از آنجا كه اين امواج در واقع مربوط به مد نيستند ، اين واژه را اشتباه مي دانند و كاربرد آن توسط اقيانوس شناسان منسوخ شده است.
علل:
سونامي، در اثر هر نوع آشفتگي و اختلالي كه به سرعت توده بزرگ از آب را جا به جا كند، مثل زمين لرزه ، فوران آتشفشاني ، زمين لغزش يا برخورد شهابسنگ ايجاد مي شوند. هر چند رايج ترين علت آن ، زمين لرزه زير دريايي است. زمين لرزه اي كه خود براي ايجاد سونامي بسيار كوچك است ، مي تواند باعث آغاز زمين لغزشي زير دريايي شود كه خود توانايي ايجاد سونامي را دارد.
سونامي ها ، هنگامي ايجاد مي شوند كه بستر دريا ، به طور تاگهاني دگر شكل شده و به طور عمودي آب رويي را جا به جا كند.چنين حركات عمودي بزرگي در پوسته زمين،در مرز ورقه ها رخ مي دهد.زمين لرزه هاي فرورانش،در ايجاد سونامي موثر هستند و در جايي رخ مي دهندكه ورقه هاي چگال اقيانوسي،طي فرآيندي كه فرورانش ناميده مي شود،به زير ورقه هاي قاره اي رانده مي شوند.
زمين لغزشهاي زير دريايي،كه گاهي اوقات در اثر زمين لرزه هاي بزرگ آغاز مي شوند،هم مانند ريزش ساختمانهاي آتشفشاني مي توانند همانطور كه رسوب و سنگها به سمت پايين رانده مي شوند و مجددا در بستر دريا آشفته مي شوند،ستون آب بالايي را آشفته مي كنند.به طور مشابه،فوران آتشفشاني شديد زير دريا هم ستون آب را به بالا رانده و سونامي ايجاد مي كند.
هنگامي كه توده آب جابه جا شده،تحت تاثير گرانش حركت مي كند تا مجددا به حالت تعادل خود برگردد و مانند موج هاي روي استخر، در اقيانوس پراكنده مي شود،امواج تشكيل مي شوند.
در سال 1950 كشف شد كه سونامي هاي بزرگ كه معتقد بودند در اثر زمين لغزش،عملكرد فورانهاي آتشفشاني و برخورد شهابسنگها به وجود مي آيند،همانطور كه انرژي حاصل از آن آوارهاي ريخته يا فوران به آبي كه آوارها در آن ريخته منتقل مي شود،به سرعت حجم زيادي از آب را جابه جا مي كند.سونامي هايي كه بر اثر اين مكانيزمها تشكيل مي شوند،برخلاف سونامي هاي گستره آرام كه در اثر زمين لرزه ايجاد مي شوند،به سرعت از بين رفته و چون منطقه كوچكي از دريا را تحت تاثير قرار مي دهند،به ندرت خطوط ساحلي دور از منطقه فشار را تحت تاثير قرار مي دهند.اما،اين امواج مي توانند به صورت محلي،امواج بسيار بزرگتري را ايجاد كنند مانند مگا سونامي خليج ليبتويا كه موجي حدود 150-50 متر را ايجاد كرد و 524 متر بالاي كوههاي محلي رسيد.
http://www.ngdir.ir/sitelinks/kids/html ... oname1.htm
ادامه دارد
سونامی
Re: سونامی
ويژگيها:
تصور غلطي وجود دارد كه سونامي ها،مانند امواج حاصل از باد يا امواج بادي(كه هوا پشت آنهاست مثل امواجي كه در جشن قرن نوزدهم وودكات ايجاد شدند)رفتار مي كنند.در حقيقت،سونامي،به صورت سطح آب جديد و بالاتر درك شده است كه به صورت طبقه يا طبقاتي از آب ظاهر مي شود.لبه پيشرونده سونامي شبيه موج شكن است اما به طور متفاوتي رفتار مي كنند. بالا آمدن سريع سطح آب دريا،همراه با وزن و فشار اقيانوس كه در پشت آن است،نيروي بسيار بيشتري را ايجاد مي كند.
اگر چه اغلب به سونامي،امواج مدي گفته مي شود،اما سونامي شبيه گفته عموم كه » موجي عادي و فقط بسيار بزرگتر« نيست.در عوض،بيشتر شبيه مدي پيشرونده بي پايان است كه راهش را از اطراف و از ميان هر سدي باز مي كند.قسمت عمده خسارات،در اثر توده آب عظيمي ايجاد مي شود كه در پشت جبهه موج اوليه قرار دارد،به طوريكه ارتفاع دريا به سرعت بالا مي آيد و سيل ، مناطق ساحلي را به شدت فرا مي گيرد. وزن خالص آب ، به اندازه اي است كه اجسام موجود در مسيرش را ساييده و اغلب ساختمانها را روي پي شان مي اندازد و زمين را تا سنگ بستر مي شويد. اجسام بزرگ مثل كشتيها و تخته سنگها هم قبل از فرونشست سونامي ، چندين مايل به درون خشكي حمل مي كند.
عملكرد سوناميها ، بسيار متفاوت با خيزآب است. سونامي ، پديده اي است كه در كل عمق اقيانوس ( اغلب به عمق چند كيلومتر ) حركت مي كند نه در سطح آن ، بنابراين سونامي دراي انرژي بسياري است كه با سرعت بسيار زيادي منتشر مي شود و مي تواند با كاهش انرژي بسيار اندكي ، مسافتهاي بسيار دور را در اقيانوس بپيماند. سونامي مي تواند در فاصله هزاران كيلومتر از منشا ، موجب خسارات شود بنابراين ممكن است بين زمان تشكيل آن و زمان اثر گذاري آن روي ساحل ، چندين ساعت وقفه باشدو موج لرزه اي مدت زماني طولاني بعد از اينكه در اثر رويدادي شكل گرفت،به ساحل برسد.اگر چه كاهش انرژي اندك است،اما همانطور كه موج منتقل مي شود،كل انرژي در محيطي بيشتر و بيشتر پراكنده مي شود،بنابراين همانطور كه توان فاصله از منشامعكوس مي شود،انرژي هر فنر خطي در موج كاهش مي يابد.اين معادله دو بعدي قانون مربع معكوس در سه بعد است.
در آبهاي آزاد،سونامي ها،دوره اي بسيار طولاني(زمان لازم براي اينكه قله موج بعدي،بعد از موج قبلي از يك نقطه بگذرد)،از چند دقيقه تا چند ساعت و طول موجي بسيار بلند،بيش از چند صد كيلومتر دارند(آنرا با امواجي كه توسط باد ايجاد شده در ساحل ديده مي شوند،مقايسه كنيد كه توسط طوفانهاي دوردست ايجاد شده اندو به طور منظم،يك موج بعد از ديگري با دوره اي حدود 10 ثانيه و طول موج 150 متر در آن مي چرخند).ارتفاع واقعي موج سونامي در آبهاي آزاد،اغلب كمتر از يك متر است كه اغلب براي افراد روي كشتي قابل تئجه نيست.انرژي سونامي،در كل ستون آب تا بستر دريا منتقل مي شود برخلاف امواج سطحي كه تنها به عمق 10 متري مي رسند.
اين امواج،با سرعت500 تا 1000 كيلومتر بر ساعت در اقيانوس حركت مي كنند. هنگامي كه موج به خشكي نزديك مي شود،دريا كم عمق مي شود و موج مسافت بيشتري را طي نمي كند بنابراين شروع به تجمع يافتن مي كند.جبهه موج پرشيب تر و بلندتر مي شود و فاصله ميان قله هاي موج كم مي شود.در حالي كه شخص در سطح آبهاي عميق نمي تواند سونامي را ببيند،موج همانطور كه به خطوط ساحلي نزديك مي شود فشرده شده و ارتفاع آن به 30 متر يا حتي بيشتر افزايش مي يابد.فرآيند پرشيب شدن موج،شبيه شكافتن شلاق نوك تيزشونده است.همانطور كه موج به سمت پايين مي رود،انرژي در مواد كمترو كمتري قرار مي گيرد و سپس هنگاميكه مواد انرژي را دريافت مي كنند به شدت حركت مي كنند . هنگامي كه نسبت ميان عمق آب و طول موج آن خيلي كوچك باشد،موج،تبديل به موج آبهاي كم عمق مي شودو از آنجايي كه سونامي،طول موج بسيار بزرگي دارد(صدها كيلومتر)،حتي در آبهاي عميق اقيانوسهاي آزاد هم به صورت موج آبهاي كم عمق عمل مي كند.موجهاي آبهاي كم عمق،با سرعتي معادل ريشه دوم حاصل ضرب شتاب گرانش(8/9 متر بر مجذور ثانيه)در عمق آب حركت مي كنند.مثلا ، در اقيانوس آرام،كه عمق آب حدود 4000 متر است،سونامي با سرعت 200 متر بر ثانيه(720 كيلومتر بر ساعت يا 450 مايل در ساعت)حركت مي كنند و حتي در مسافتهاي طولاني،كاهش انرژي اندك است.در عمق 40 متري آب،سرعت 20 متر بر ثانيه(حدود 72 كيلومتر بر ساعت يا 45 مايل بر ساعت)است كه بسيار كمتر از سرعت موج در اقيانوسهاي آزاد است اما سونامي،از محل منشا،به سمت خارج منتشر مي شود،بنابراين سواحلي كه در سايه خشكي هاي متاثر از سونامي قرار دارند،معمولا امن هستند.اما ممكن است امواج سونامي،در اطراف توده هاي خشكي،شكسته و پخش شوند(همانطور كه در اين انيميشن سونامي اقيانوس هندنشان داده شده كه امواج به سريلانكا و هند مي رسند).به علاوه امواج سونامي نبايد متقارن باشند. امواج سونامي،بسته به طبيعت منطقه منشا و جغرافياي مجاور،در يك جهت قويتر از جهت ديگر هستند.
ويژگيهاي جغرافياي محلي،مي توانند منجر به تشكيل سيچ يا امواج برجسته و بلندي شوند كه سبب تشديد خسارات ساحلي مي شوند.مثلا در مورد سونامي اي كه در اول آوريل 1946 ،به هاوايي رسيد،وقفه ميان جبهه هاي موج 15 دقيقه بود. دوره رزونانت طبيعي خليجهيلو،حدود 30 دقيقه است. اين بدان معناست كه هر موج ثانويه،با حركت در خليج هيلو،سيچي را در خليج ايجاد مي كند. در نتيجه، هيلو،نسبت به مكانهاي ديگر هاوايي،خسارات بيشتري را متحمل شد و در آنجا ارتفاع سونامي / سيچ به 14 متر رسيد و 159 نفر از ساكنين آن منطقه را كشت.
http://www.ngdir.ir/sitelinks/kids/html ... oname1.htm
تصور غلطي وجود دارد كه سونامي ها،مانند امواج حاصل از باد يا امواج بادي(كه هوا پشت آنهاست مثل امواجي كه در جشن قرن نوزدهم وودكات ايجاد شدند)رفتار مي كنند.در حقيقت،سونامي،به صورت سطح آب جديد و بالاتر درك شده است كه به صورت طبقه يا طبقاتي از آب ظاهر مي شود.لبه پيشرونده سونامي شبيه موج شكن است اما به طور متفاوتي رفتار مي كنند. بالا آمدن سريع سطح آب دريا،همراه با وزن و فشار اقيانوس كه در پشت آن است،نيروي بسيار بيشتري را ايجاد مي كند.
اگر چه اغلب به سونامي،امواج مدي گفته مي شود،اما سونامي شبيه گفته عموم كه » موجي عادي و فقط بسيار بزرگتر« نيست.در عوض،بيشتر شبيه مدي پيشرونده بي پايان است كه راهش را از اطراف و از ميان هر سدي باز مي كند.قسمت عمده خسارات،در اثر توده آب عظيمي ايجاد مي شود كه در پشت جبهه موج اوليه قرار دارد،به طوريكه ارتفاع دريا به سرعت بالا مي آيد و سيل ، مناطق ساحلي را به شدت فرا مي گيرد. وزن خالص آب ، به اندازه اي است كه اجسام موجود در مسيرش را ساييده و اغلب ساختمانها را روي پي شان مي اندازد و زمين را تا سنگ بستر مي شويد. اجسام بزرگ مثل كشتيها و تخته سنگها هم قبل از فرونشست سونامي ، چندين مايل به درون خشكي حمل مي كند.
عملكرد سوناميها ، بسيار متفاوت با خيزآب است. سونامي ، پديده اي است كه در كل عمق اقيانوس ( اغلب به عمق چند كيلومتر ) حركت مي كند نه در سطح آن ، بنابراين سونامي دراي انرژي بسياري است كه با سرعت بسيار زيادي منتشر مي شود و مي تواند با كاهش انرژي بسيار اندكي ، مسافتهاي بسيار دور را در اقيانوس بپيماند. سونامي مي تواند در فاصله هزاران كيلومتر از منشا ، موجب خسارات شود بنابراين ممكن است بين زمان تشكيل آن و زمان اثر گذاري آن روي ساحل ، چندين ساعت وقفه باشدو موج لرزه اي مدت زماني طولاني بعد از اينكه در اثر رويدادي شكل گرفت،به ساحل برسد.اگر چه كاهش انرژي اندك است،اما همانطور كه موج منتقل مي شود،كل انرژي در محيطي بيشتر و بيشتر پراكنده مي شود،بنابراين همانطور كه توان فاصله از منشامعكوس مي شود،انرژي هر فنر خطي در موج كاهش مي يابد.اين معادله دو بعدي قانون مربع معكوس در سه بعد است.
در آبهاي آزاد،سونامي ها،دوره اي بسيار طولاني(زمان لازم براي اينكه قله موج بعدي،بعد از موج قبلي از يك نقطه بگذرد)،از چند دقيقه تا چند ساعت و طول موجي بسيار بلند،بيش از چند صد كيلومتر دارند(آنرا با امواجي كه توسط باد ايجاد شده در ساحل ديده مي شوند،مقايسه كنيد كه توسط طوفانهاي دوردست ايجاد شده اندو به طور منظم،يك موج بعد از ديگري با دوره اي حدود 10 ثانيه و طول موج 150 متر در آن مي چرخند).ارتفاع واقعي موج سونامي در آبهاي آزاد،اغلب كمتر از يك متر است كه اغلب براي افراد روي كشتي قابل تئجه نيست.انرژي سونامي،در كل ستون آب تا بستر دريا منتقل مي شود برخلاف امواج سطحي كه تنها به عمق 10 متري مي رسند.
اين امواج،با سرعت500 تا 1000 كيلومتر بر ساعت در اقيانوس حركت مي كنند. هنگامي كه موج به خشكي نزديك مي شود،دريا كم عمق مي شود و موج مسافت بيشتري را طي نمي كند بنابراين شروع به تجمع يافتن مي كند.جبهه موج پرشيب تر و بلندتر مي شود و فاصله ميان قله هاي موج كم مي شود.در حالي كه شخص در سطح آبهاي عميق نمي تواند سونامي را ببيند،موج همانطور كه به خطوط ساحلي نزديك مي شود فشرده شده و ارتفاع آن به 30 متر يا حتي بيشتر افزايش مي يابد.فرآيند پرشيب شدن موج،شبيه شكافتن شلاق نوك تيزشونده است.همانطور كه موج به سمت پايين مي رود،انرژي در مواد كمترو كمتري قرار مي گيرد و سپس هنگاميكه مواد انرژي را دريافت مي كنند به شدت حركت مي كنند . هنگامي كه نسبت ميان عمق آب و طول موج آن خيلي كوچك باشد،موج،تبديل به موج آبهاي كم عمق مي شودو از آنجايي كه سونامي،طول موج بسيار بزرگي دارد(صدها كيلومتر)،حتي در آبهاي عميق اقيانوسهاي آزاد هم به صورت موج آبهاي كم عمق عمل مي كند.موجهاي آبهاي كم عمق،با سرعتي معادل ريشه دوم حاصل ضرب شتاب گرانش(8/9 متر بر مجذور ثانيه)در عمق آب حركت مي كنند.مثلا ، در اقيانوس آرام،كه عمق آب حدود 4000 متر است،سونامي با سرعت 200 متر بر ثانيه(720 كيلومتر بر ساعت يا 450 مايل در ساعت)حركت مي كنند و حتي در مسافتهاي طولاني،كاهش انرژي اندك است.در عمق 40 متري آب،سرعت 20 متر بر ثانيه(حدود 72 كيلومتر بر ساعت يا 45 مايل بر ساعت)است كه بسيار كمتر از سرعت موج در اقيانوسهاي آزاد است اما سونامي،از محل منشا،به سمت خارج منتشر مي شود،بنابراين سواحلي كه در سايه خشكي هاي متاثر از سونامي قرار دارند،معمولا امن هستند.اما ممكن است امواج سونامي،در اطراف توده هاي خشكي،شكسته و پخش شوند(همانطور كه در اين انيميشن سونامي اقيانوس هندنشان داده شده كه امواج به سريلانكا و هند مي رسند).به علاوه امواج سونامي نبايد متقارن باشند. امواج سونامي،بسته به طبيعت منطقه منشا و جغرافياي مجاور،در يك جهت قويتر از جهت ديگر هستند.
ويژگيهاي جغرافياي محلي،مي توانند منجر به تشكيل سيچ يا امواج برجسته و بلندي شوند كه سبب تشديد خسارات ساحلي مي شوند.مثلا در مورد سونامي اي كه در اول آوريل 1946 ،به هاوايي رسيد،وقفه ميان جبهه هاي موج 15 دقيقه بود. دوره رزونانت طبيعي خليجهيلو،حدود 30 دقيقه است. اين بدان معناست كه هر موج ثانويه،با حركت در خليج هيلو،سيچي را در خليج ايجاد مي كند. در نتيجه، هيلو،نسبت به مكانهاي ديگر هاوايي،خسارات بيشتري را متحمل شد و در آنجا ارتفاع سونامي / سيچ به 14 متر رسيد و 159 نفر از ساكنين آن منطقه را كشت.
http://www.ngdir.ir/sitelinks/kids/html ... oname1.htm
خدا در محیط استبداد پرستیده نمی شود.استبداد از کفر هم بدتر است
(مهندس مهدی بازرگان)