دشواری های هواشناسی

[didban]

● گفت وگو با مهندس افسانه تقی پور رئیس بانك اطلاعات سازمان هواشناسی كشور
بشر اولیه باید هوا را می شناخت تا بداند زمان شخم زمین چه موقع فرا می رسد یا باید باد را می شناخت تا بتواند بر پهنه دریا، بادبان برافرازد. اما انسان امروز علاوه بر این دغدغه ها، برای هزاران دغدغه دیگر باید هوا را بشناسد تا حداقل خفه نشود از بی هوایی.
هواشناسی تاریخچه ای طولانی دارد ولی نخستین كنگره سازمان بین المللی هواشناسی در سال ۱۸۷۹ تشكیل شد تا آغازی باشد بر پیش بینی مدرن آنچه زمین و آسمان در روزهای آینده آبستن هستند. ایران نیز در سال ۱۳۰۸ خورشیدی تاریخ واقعی هواشناسی نوین خود را آغاز كرده، هر چند پیش از آن فعالیت هایی صورت گرفته بود ولی این مدرسه عالی فلاحت بود كه به نخستین ایستگاه هواشناسی مجهز تبدیل شد و در سال ،۱۳۳۱ سازمان هواشناسی كشور با تصویب هیأت دولت وقت به وجود آمد.
دكتر پرامانیك، رئیس سابق تشكیلات هواشناسی هندوستان اولین كارشناسی بود كه در سال ۱۳۳۴ وارد ایران شد تا ما نیز به این جرگه جهانی بپیوندیم. هر چند قرن ها پیش افرادی چون بوعلی سینا و خیام در بررسی وضعیت ابرها و آسمان تبحر داشتند و امروز نسلی جدید... .
شاید باورش سخت باشد ولی واقعیتی وجود دارد كه نمی توان آن را انكار كرد. افسانه تقی پور روزهایی را به خاطر می آورد كه در اوج ۸ سال دفاع مقدس چگونه او و دوستانش با دستان خالی تلاش كردند تا آخرین پیش بینی وضعیت آب و هوا را در اختیار فرماندهان جنگ برای طراحی ایده های تدافعی یا تهاجمی قرار دهند.
● امكانات در حد صفر بود ولی این جدال نابرابر باید به نوعی هدایت می شد او می گوید: «روزهای سختی بود... ولی گذشت.» اولین سؤالم بازگشت به گذشته است. در زمان جنگ چه اتفاقاتی افتاد كه احساس می كنید پس از آن حرفه ا ی تر شدید؟!
روزهای عجیبی بود. قبل از انقلاب، آمریكا تجهیزاتی برای رصد كردن ماهواره ها در ایران در اختیار داشت ولی با پیروزی انقلاب و رفتن آنها این دستگاه ها عملاً بلااستفاده ماند. با شروع جنگ از ما دعوت كردند تا تصاویر ماهواره ای را تحلیل كنیم چون برای اتاق جنگ بسیار مهم بود كه از وضعیت جوی اطلاع داشته باشد. پیش بینی شرایطی چون انواع توفان ها و باران با برنامه ریزی طرح ها و حملات نظامی ارتباط مستقیم داشت.
به همین دلیل شرایط كار ما كاملاً حساس بود. در ابتدا دیده بان ها جایگاه را حفظ می كردند و وظیفه داشتند براساس اطلاعات و مشاهدات بصری اوضاع را تحلیل كنند. بعضی ها هم آنقدر مقاومت می كردند و در پایگاه می ماندند تا شهید شوند. اما مشكلی كه وجود داشت فاصله زمانی میان دیده بانی و مخابره اطلاعات بود. در چنین شرایطی تصمیم گرفته شد از تصاویر ماهواره ای كمك بگیریم. در منطقه ای به نام مردآباد، اطراف كرج، ساختمانی قرار داشت كه تپه ها آن را احاطه كرده بودند. از همان جا كار تحلیل و پیش بینی وضعیت جوی را انجام می دادیم و در اختیار فرماندهان می گذاشتیم.»
● در این میان نیروی هوایی هم حتماً باید بر طبق اطلاعاتی كه شما ارائه می كردید وارد مبارزه می شد؟
دقیقاً. الان تكنولوژی باعث شده كه هواپیماها بدون دیدن باند نیز بتوانند فرود آینده ولی مسائل دیگری نیز وجود دارند. به طور مثال ابرهای كومولی فرم كه ابرهای درشت و سفید كلم مانند هستند می توانند برای هواپیماها خطرساز شوند. در این شرایط هواپیما یا باید از زیر ابرها رد شود یا بالای آن. اطلاعاتی كه در اختیار نیروی هوایی می گذاشتیم آنها را در انجام موفق عملیات یاری می كرد. توجه داشته باشید كه امكانات ما در زمان جنگ محدود بود و انواع تحریم ها نیز كار را دشوارتر می كرد. به همین دلیل در بطن مشكلات رشد كرده و توانستیم خود ساخته شویم. جنگ، صنعت هواشناسی ما را به سمت نوعی خوداتكایی سوق داد.
بررسی ها نشان می دهد علاقه مخاطبان به دانستن تغییرات آب و هوایی در روزهای پیش رو افزایش یافته و حتی مردم عادی نیز با دقت آن را پیگیری می كنند.
● اما گاه تناقض هایی در پیش بینی ها با آنچه عملاً اتفاق می افتد دیده می شود كه با توجه به پیشرفت های به دست آمده در این حوزه تعجب برانگیز است؟
نمی شود به همین راحتی قضاوت كرد. بحث تغییرات آب و هوایی دارای گستره وسیع از مقیاس های كوچك تا جهانی است و همچنین اثرات بسیاری، از تأثیرات بر زندگی روزمره بشر گرفته تا روابط جهانی را شامل می شود. به همین دلیل همیشه نظرات متعدد و متفاوتی از سوی منابع كارشناسی ارائه می شود اما اكثراً در مورد پدیده هایی چون تغییر كاربری زمین، انتشار گازهای گلخانه ای، وضعیت لایه ازن، ذوب یخچال ها و ... هم عقیده هستند.
اثرات این عوامل می تواند به صورت های متعدد چون خشكسالی، جاری شدن سیل، توفان های شدید، طغیان آفات نباتی، هجوم ملخ ها و غیره ظاهر شود. برای مثال گازهای گلخانه ای مانند CO۲ و H۲O سبب افزایش دما، به ویژه دماهای كمینه (حداقل) شده و در نهایت ذوب یخچال ها، بالا آمدن سطح آب دریاها و زیر آب رفتن بخشی از جزایر و خشكی ها را به دنبال دارد. البته در این ارتباط پیش بینی هایی نیز انجام می گیرد.
● الان جایگاه ما كجاست؟ چقدر می توان به صحت اطلاعات ارائه شده از سوی مراكز هواشناسی داخلی اطمینان داشت؟
طبق یك اصل جهانی تمام كشورها پیرامون وضعیت هوا با همسایگان خود در ارتباط هستند. طبق استانداردهای جهانی هر منطقه با در نظر گرفتن تمام پارامترهایی كه باید دیده بانی شوند اطلاعات را متمركز می كنند. ایران در منطقه ۲ قرار دارد و به نوعی محور جمع آوری و ارائه اطلاعات كشورهای همسایه است. در زمان جنگ تحمیلی به دلیل مسائل امنیتی اخبار جوی مخابره نمی شد. اكنون اوضاع با گذشته تفاوت كرده. همه از هواشناسی آمار می گیرند. در سدسازی، كشاورزی و حتی آبیاری.
برای مثال مقاومت سد براساس داده های آماری ما از لحاظ وضعیت آب و هوای منطقه طراحی می شود و یا دانستن دمای حداقل با نوع سیمان به كار رفته در ارتباط است. اكنون فعالیت های بسیار خوبی انجام می شود كه مهمترین ویژگی آن گستردگی حوزه های خواهان اطلاعات آب و هوایی در كنار افزایش ضریب اطمینان است.
● قبل از شروع گفت وگو به نكته ای اشاره كردید و آن نقش سازمان هواشناسی در تصمیم گیری های قضایی بود؟
در این مورد باید با مثال حرف بزنم. فرض كنید دو كارگر در ساختمان نیمه كاره ای خوابیده اند. باد مقطعی وزیدن می گیرد و به اصابت جسمی بر سر یكی از دو كارگر منجر می شود كه در نهایت فوت می كند نفر دوم هیچ شاهدی برای اثبات بی تقصیری خود در این اتفاق ندارد. در چنین شرایطی مراجع قضایی با استعلام از سازمان هواشناسی صحت و سقم وزش باد شدید در خلال ساعت از فلان شب را استعلام می كنند. بدیهی است كه اظهارنظر ما حتی در وضعیت بیمه فرد فوت شده نیز مؤثر است.
یعنی می خواهید ما را متوجه نقش فعالیت حوزه خود در افزایش بهره وری و سلامت جامعه كنید؟
می توانم ثابت كنم هر حركت جامعه در ارتباطی مستقیم با اقلیم شناسی آن جامعه قرار دارد. حركت كشتی ها، وضعیت بنادر، پرواز هواپیماها و ... هواشناسی می تواند در بهینه سازی هر جامعه مؤثر باشد. ما شورای پژوهش داریم كه برای بهبود اوضاع تحقیق می كند. سند ملی داریم و كسی نمی تواند بدون مشورت وارد حوزه ای شود. هر چند پیش بینی كاری دشوار است. تنوع اقلیمی در كشور ما و وجود رشته كوه های مختلف در كنار ۴ فصل بودن محیط فرایند پیش بینی را مشكل می كند ولی با تمام اینها در حد مطلوبی از استانداردهای جهانی به سر می بریم. كشوری مانند انگلستان یا كشورهای اروپایی آب و هوای یكنواختی دارند اما شرایط ما كاملاً متفاوت است.
● شما نماینده بانوان سازمان هواشناسی در وزارت راه و ترابری نیز هستید. آیا تفكری به نام مردانه بودن این كار مانع فعالیت شما و همكارانتان نشده است؟
زنان در سازمان هواشناسی نقش بسیار پررنگی دارند. فعالیت هایی چون تلاش در عرصه های تخصصی و مدیریت پروژه ای و شركت در كنفرانس ها و كارگاه های آموزش داخلی و خارجی از زنان وزنه های قابل اعتنایی در عرصه هواشناسی ساخته. حدود ۳۸ درصد كاركنان سازمان، خانم ها هستند كه ۹۴ نفر آنها در رده های كارشناسی، كارشناسی ارشد و دكترا فعالیت دارند. هفت نفر از ۱۶ نفر هیأت علمی دانشگاهی نیز خانم هستند و ۱۶ نفر از بانوان سرگروه یا نماینده در كمیسیون های مختلف سازمان هواشناسی جهانی هستند.
بهتر است دوباره به تاریخ معاصر نگاه كنیم. در دوران جنگ زنان ایرانی در كنار مردان كاری كردند كه خلأ تكنولوژی مدرن هواشناسی احساس نشود و این یعنی استقلال!


منبع: بنیاد آینده نگر ایران

[کوه یخ]

دوشواری؟

[metis441]

دوشواری؟

متنو کامل نخوندی نه ؟

[یه دوست]

نه منظورش این بود که ....دوشواری!!!...دوشواری نداریم....شهرداری شمایی؟

البته با عرض پوزش از مسئولین برای منحرف کردن تاپیک...