بحران صندلی‌های خالی در دانشگاه‌های ایران

[خروش]

بحران صندلی‌های خالی در دانشگاه‌های ایران
سیاوش نوروزی

bohraan e sandali e daanshgaah.jpg

در حالی که مدت کوتاهی تا آغاز سال تحصیلی جدید باقی مانده است، گزارش‌ها حکایت از آن دارد که نزدیک به نیمی از صندلی‌های دانشگاه‌های ایران در سال تحصیلی آینده خالی خواهد ماند.

آمار دقیقی از میزان صندلی‌های خالی در دانشگاه‌های ایران در دست نیست، اما محمد حسن امید رئیس دانشگاه علمی و کاربردی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفته است " یک و نیم میلیون ظرفیت در دانشگاه‌ها ایجاد شده، در حالی که متقاضی آنها کمتر از ۸۰۰ هزار نفر است."

در کنکور امسال بیش از ۸۶۰ هزار نفر ثبت نام کرده بودند که نزدیک به ۷۸ هزار نفر یعنی کمی بیش از ده درصد آنها در جلسه آزمون غایب بودند.

آمار نشان می‌دهد که ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های دولتی بیشتر از ۷۵۰ هزار نفر است یعنی در دانشگاه‌های دولتی تقریبا برای تمامی شرکت کنندگان کنکور سراسری جا وجود دارد.

اما مسئله این است که اکثر همین شرکت کنندگان در کنکور سراسری دانشگاه‌های دولتی، در آزمون دانشگاه آزاد نیز شرکت می‌کنند. برای همین هم بی دلیل نیست که سازمان سنجش به کسانی که در جلسه کنکور غایب بودند نیز اجازه داده تا انتخاب رشته کنند. این یعنی تمام تلاش وزارت علوم این است که ظرفیت‌ها تا حد ممکن پر شود.

آمار نشان می‌دهد تعداد شرکت کنندگان کنکور در رشته‌های ریاضی و علوم انسانی نصف ظرفیت دانشگاه‌هاست و نیمی از صندلی‌های دانشگاه‌های دولتی در رشته‌های ریاضی و علوم انسانی متقاضی ندارد. تنها در رشته علوم تجربی تعداد شرکت کنندگان بیشتر از ظرفیت دانشگاه‌هاست و از هر سه نفر یک نفر می‌تواند در دانشگاه قبول شود.

عمده ظرفیت دانشگاه‌های دولتی مربوط به دانشگاه‌هایی است که از دانشجویان شهریه می‌گیرند. در صدر فهرست دانشگاه‌هایی که دانشجو پول می‌گیرند، دانشگاه پیام نور قرار دارد که ظرفیت پذیرش دانشجو برای سال تحصیلی آینده در آن بیشتر از ۳۸۷ هزار نفر است. این دانشگاه در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در رقابت با دانشگاه آزاد توسعه زیادی پیدا کرد.

بعد از دانشگاه پیام نور، موسسات آموزش عالی غیر انتفاغی قرار دارند که ظرفیت پذیرش دانشجو در آنها بیشتر از ۱۹۷ هزار نفر است.

در میان شرکت کنندگان کنکور تنها نزدیک به ۱۳۰ هزار نفر بخت آن را دارند که در دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی کشور قبول شوند و بدون پرداخت هزینه تحصیل کنند. بقیه باید برای تحصیل پول بپردازند.

در سالهای اخیر علاوه بر توسعه بی حد و اندازه دانشگاه‌های غیر انتفاغی، پیام نور، علمی و کاربردی، دانشگاه‌های دولتی نیز با ایجاد دوره‌های شبانه، مجازی، پردیس خودگردان و نیمه حضوری، از دانشجویان بابت تحصیل پول می‌گیرند. میزان شهریه این دانشگاه‌ها تقریبا دو برابر هزینه تحصیل دانشگاه آزاد در همان رشته هاست.
رقابت برای جذب دانشجوی بیشتر

کمبود متقاضی برای ورود به دانشگاه‌ها باعث شده تا بیش از ۹۵ درصد ظرفیت دانشگاه آزاد در دوره‌های کاردانی و کارشناسی بدون کنکور پر شود و عمده رقابت در کنکور دانشگاه آزاد بر سر رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی و برخی رشته‌های فنی و مهندسی است.

دانشگاه آزاد برای پر کردن ظرفیت دانشگاه‌های خود به واحدهای دانشگاهی اجازه داده تا برای پر کردن ظرفیت خود به متقاضیان تحصیل تا نیمی از شهریه دانشگاهی را تخفیف بدهند.

بازار داغ جذب دانشجو به حدی است که برخی دانشگاه‌ها با شیوه‌های مختلف نظیر نصب بیلبوردهای تبلیغاتی در خیابانها سعی دارند تا دانشجویان بیبشتری را جذب کنند.

اجازه انتخاب رشته برای غایبان کنکور و تخفیف پنجاه درصدی دانشگاه آزاد به متقاضیان ورود به این دانشگاه، رقابتی برای گرفتن سهم بیشتر از بازاری است که هر سال کساد‌تر می‌شود.

همه این تلاش‌ها برای تقریبا ۸۰۰ هزار متقاضی ورود به دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد و با این همه برآوردها نشان می‌دهد که تقریبا ۳۰۰ هزار صندلی خالی در دانشگاه‌های زیر نظر وزارت علوم و بیشتر از ۴۰۰ هزار صندلی خالی در دانشگاه آزاد وجود دارد.

اگر تا پانزده سال پیش شرکت کنندگان کنکور سراسری برای ورود به دانشگاه‌ها بیشتر از دو میلیون نفر بود اکنون این رقم به کمتر از ۸۰۰ هزار نفر رسیده است و هر سال نیز از تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه‌ها کاسته می‌شود.

کارشناسان می‌گویند با ادامه این روند، باید منتظر تعطیلی بسیاری از مراکز آموزش عالی عمدتا غیر انتفاعی بود که در دهه اخیر راه اندازی شده‌اند. دانشگاه‌هایی نظیر دانشگاه آزاد نیز که در چند سال اخیر به دلیل کمبود دانشجو بسیاری از واحدهایش زیانده بوده‌اند، باید برخی رشته‌های دانشگاهی خود را حذف کند و برخی واحدهای دانشگاهی نیز که متقاضی برای تحصیل ندارند، تعطیل شوند.

تا کنون دانشگاه‌های دولتی و آزاد برای پر کردن ظرفیت‌های خود، سعی کرده‌اند تا ظرفیت دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری خود را افزایش دهند.

از یک طرف به عکس دوره‌های کارشناسی، فعلا متقاضی کافی برای دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری وجود دارد. چنانکه در سال ۱۳۹۵ در دانشگاه‌های دولتی ۱۸۰ هزار نفر و در دانشگاه آزاد ۱۷۰ هزار نفر دانشجو در دوره‌های کارشناسی ارشد پذیرفته خواهند شد.

ظرفیت در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری معمولا جز برخی رشته‌ها هنوز طرفدار دارد ولی برخی از واحدهای دانشگاهی در چند سال اخیر به دلیل کمبود متقاضی هر ساله ناچار می‌شوند یا کلاس‌های برخی رشته‌ها را برگزار نکنند یا دانشجویان را در رشته‌های مرتبط سر یک کلاس جمع کنند به امید این که در ترم بعد یا سال بعد تعدادی متقاضی جدید به متقاضیان قبلی اضافه شود و آنها بتواند کلاس‌های اختصاصی برای این رشته‌ها برپا کنند.

آمارها نشان می‌دهد نزدیک به یازده میلیون نفر در ایران تحصیلات دانشگاهی دارند و تقریبا نیمی از آنها در دانشگاه آزاد اسلامی تحصیل کرده‌اند. بنابر آمارهای رسمی، دو و نیم میلیون نفر در ایران بیکارند و حدود از نیمی از این بیکاران ایران را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند. هر چند آمارهای غیر رسمی تعداد بیکاران را حداقل دو برابر این رقم می‌دانند.

بنابر آمارهای رسمی، هم اکنون نزدیک به چهار و نیم میلیون دانشجو در ایران وجود دارد و این دانشجویان در دو سه سال آینده وارد بازار کار می‌شوند و تعداد متقاضیان شغل به بیش از هفت میلیون نفر خواهد رسید. کارشناسان می‌گویند اگر تحولی جدی در وضعیت اقتصادی ایجاد نشود ایران در چند سال آینده با موجی از بیکاران تحصیلکرده مواجه خواهد شد.

------
http://www.bbc.com/persian/iran/2016/09 ... universist

[candle]

این بحران اکنون در تراز کاردانی و کارشناسی است و ناگفته پیداست به زودی به تراز کارشناسی ارشد و دکترا نیز خواهد رسید، به ویژه اینکه بسیاری از دانش آموختگان دوره های بالاتر، کاری جز تدریس در دانشگاهها از دستشان بر نمی آید و آنجا هم صندلی ها، خالی تر و خالی تر می شوند.

روزگاری نیروی انسانی کارآ و دانش آموخته، بخشی از راه حل توسعه کشور محسوب می شدند و امروزه بخشی از مشکل هستند.