پاپیروُس ریاضی رایند
پاپیروُس یافته در طِیوَه (تِبِس، نزدیک الاقصُر)، مصر
در حدود ۱۵۵۰ قم
پاپیروُس یافته در طِیوَه (تِبِس، نزدیک الاقصُر)، مصر
در حدود ۱۵۵۰ قم
طومار پاپیروسی با بلندی 33 سانتیمتر و 565 سانتیمتر عرض که در یک معبد در تبس (Thebes) پیدا شده پرارزشترین منبع اطلاعاتی در مورد ریاضیات مصر باستان است.
طومار در بازاری در لوکسور (Luxor) مصر در سال 1858 توسط مرد اسکاتلندی 25 سالهای به نام هنری رایند Henry Rhind که بخاطر مداوا به مصر رفته و در آنجا به باستانشناسی علاقمند شده بود، خریداری شد.
پس از مرگ زودهنگام رایند در سن 30 سالگی، در سال 1864 طومار به موزه لندن انتقال یافت که تااکنون در آنجا باقی مانده و از آن زمان به نامپاپیروس رایند یا RMP(Rhind Mathematical Papyrus) نامیده میشود.
نوشتههای هیروگلیف این طومار در سال 1842 کشف رمز شد درحالیکه لوح گلی بابل که به خط میخی نوشته شده بود پس از آن و در قرن 19 رمزگشائی شد.
متن با تشریح این مساله آغاز میشود که اَهمس "َAhmes" (تقریبا 1600 قبل از میلاد مسیح و بدینگونه یکی از اولین افرادی که نام او در تاریخ ریاضیات آورده شده ) نویسنده این مطالب است، اما همچنین ذکر شده که او این متن را از نوشتههای باستانی که به احتمال قوی مربوط به 2000 قبل از میلاد مسیح میشده، رونوشت کرده است.
با وجود اینکه چند نمونه صریح استفاده از ریاضیات کاربردی مانند محاسبات مورد نیاز مساحی و ممیزی، ساختمان و حسابداری، که در برخی از آنها کسرهای مصری بکار رفته، در این پاپیروس وجود دارد، بیشتر مسایل موجود در RMP معماهای محاسباتی هستند.
در هفت خانه هفت گربه هست. هر گربه هفتتا موش میگیرد. اگر هر موشی هفت خوشهی ذرت بخورد و هر خوشهی ذرت، اگر کاشته شود هفت پیمانه [گالُن] غلّه بدهد، جمعاً از چند چیز اسم برده شد؟
این فقط یکی از دهها مسألهی مشابه است، همه به یک اندازه پیچیدهاند، همه به دقت نوشته شدهاند ــــ با جوابها و نشان دادن کارکردآنها به بهترین شیوهی کتابهای درسی ــــ که در پاپیروُس ریاضی رایند (Rhind) نوشته شدهاند. این شیء مشهورترین پاپیروس ریاضی است که از مصر باستان باقی مانده است، و منبع اصلی فهم ما در این زمینه است که مصریان چهگونه به اعداد فکر میکردند.
پاپیروس رایند هیچ حسی از ریاضیات به عنوان یک رشتهی انتزاعی به ما نمیدهد که از طریق آن بتوان جهان را دریافت و از نو در آن به تفکر پرداخت. اما این میگذارد ما نگاهی به سردردهای روزانه یک مدیر مصری بیاندازیم و با آن شریک شویم. مثل همهی کارمندهای دولتی، به نظر میرسد که او با نگرانی دارد به ادارهی حسابرسی ملّی چشم میدوزد، مشتاق است تضمین کند که دارد برای پول ارزش کسب میکند. از اینرو محاسباتی هست در این باره که شما باید از یک مقدار معین غلّه چند پیمانه آبجو، یا چند قرص نان به دست بیاورید، و چهطور حساب کنید که آیا در آبجو یا نانی که دارید میپردازید تقلبی صورت گرفته است یا نه.
کل پاپیروس رایند حاوی هشتاد و چهار مسألهی متفاوت است ــــ محاسباتی که در موقعیتهای مختلف به کار برده شده است تا مشکلات عملی زندگی اداری را حل کند، مثلاً چهطور ضریب زاویهی یک هرم، یا مقدار غذایی را که برای انواع مختلف مرغهای خانگی لازم است محاسبه کنند. بیشتر آن با مرکب سیاه نوشته شده، اما مرکب قرمز برای عنوان و حل مسأله هر دو به کار رفته است و این جالب است که این نه به هیروگلیف بلکه با یک نوع خاصی از تندنویسی (شورت هَند shorthand) سردستی اداری نوشته شده است که نوشتنش خیلی سریعتر و خیلی سادهتر است.
چهار پاپیروس کم اهمیتتر از پاپیروس رایند (در زمینه ریاضیات) نیز وجود دارند:
پاپیروس مسکو (Moscow Papyrus) و پاپیروس برلین (Berlin Papyrus) (نامگذاری شده براساس محل نگهداری)، پاپیروس Kahun(نامگذاری شده براساس محل یافت شدن) و طومار چرمی(LeatherRoll) (نامگذاری شده براساس جنس طومار).
منبع:
ویکیپدیا فارسی