حل معمای نیم قرنی برخورد شهابسنگ با ماه

پس از گذشت نيم قرن از مشاهده دكتر استوارت از برخوردي عظيم در سطح ماه ، اين رصد تاييد شد.

ساعاتي پس از نيمه شب روز 24 آبان سال 1330 ، منجم آماتوري در اكلاهاما به ماه چشم دوخته بود . دكتر لئون استوارت (Leon Stuart) مشغول تصوير برداري از سطح ماه بود كه ناگهان درخشي نوراني را در قسمت مياني ماه مشاهده و از آن عكسبرداري كرد. وي در آن زمان معتقد بود كه شاهد برخورد شهابسنگي عظيم با سطح ماه بوده است. اگر نظر وي تاييد مي شد وي نخستين انساني بود كه موفق به رصد و ثبت برخوردي در اين اندازه با سطح ماه شده بود. اين موضوع در آن زمان بحثهاي فراواني به وجود آورد گروهي اين گزارش را تاييد كردندو گروه ديگري آن را رد كردند و حتي عنوان كردند كه اين درخش حاصل از ورود شهابي به جو زمين از آن ناحيه آسمان بوده و به نظر آمده كه در سطح ماه تشكيل شده است. استوارت در سال 1348 فوت كرد اما بحثها بر سر عارضه اي كه به نام پديده استوارت مشهور شده بود ادامه يافت و حتي پس از تعداد بسيار زيادي از پروازهاي فضايي به مقصد ماه و راهپيمايي شش فضانورد بر سطح اين قمر زمين ، ماهيت اين مشاهده مشخص نشد. اكنون به نظر مي رسد دو دانشمند سياره شناس موفق به تاييد رصد استوارت شده اند. دكتر بني . جي . براتلي (Dr.Bonnie.J.Baratli) از آزمايشگاه جت پيشران ناسا (NASA/JPL)و دكتر لان جانسون (Dr.Lane Johnson) از كالج Pomona به دنبال سرنخهايي از اين برخورد مي گشتند . نقطه آغازين تحقيقات آنان عكس به جاي مانده از استوارت بود. اما محاسبات نشان مي داد برخوردي كه درخش آن ثبت شده است موجب به وجود آمدن گودالي در سطح ماه شده كه قطر آن كمتر از آن است كه با بهترين تلسكوپهاي زميني ديده شود. بنابراين آنها به تصاويري كه مدارگردها از سطح ماه تهيه كرده بودند متوسل شدند ابتدا محوطه ا ي به قطر 35 كيلومتر ، در اطراف محل احتمالي برخورد را با كمك تصاوير مدار گرد ماه كه در سال 1346 تهيه شده بود ، مورد بررسي قرار دادند اما هيچ عارضه اي كه مشابه محل برخورد باشد نيافتند . آنها در مرحله بعدي تصاويري را كه مدار گرد كلمنتن (Clementine) در سال 1373 از سطح تنها قمر زمين تهيه كرده بود مورد بررسي قرار دادند و اين با ر موفق شدند. محاسبات اين گروه نشان مي داد كه شهابسنگ برخوردي با سطح ماه بايد در حدود 20 متر قطر داشته باشد ، بنابراين اين برخورد بايد گودالي به قطري در حدود 1 تا 2 كيلومتر از خود به جاي گذاشته باشد. ضمنن اينكه اين حفره جديد بايد جوان بوده و از اثرات پديده فرسا يش در امان مانده باشد. براي تعيين عوارض جوان سطح ماه دو نكته را بايد مورد نظر داشت. نخست آنكه اين عوارض داراي تلالوئي آبي رنگ هستند. اين امر به دليل آن است كه بخشهاي كوچكي از خاك ماه در اين نقاط قابل رويت است كه هنوز تحت تاثير پديده اي كه از آن به عنوان " آب و هواي فضايي " نام برده ميشود و موجب قرمزشدن خاك سطح ماه ميگردد، قرار نگرفته است. از سوي ديگر اين نواحي نور بيشتري را نسبت به محوطه اطراف خود بازتاب مي دهند. در بررسي تصاوير كلمنتن حفره اي به قطر 5/1 كيلومتر مشخص شده بود كه با محل درخش ثبت شده در تصوير دكتر استوارت همخواني داشت. اين نقطه كه با رنگي آبي مي درخشيد بازتاب بيشتري از نور را ايجاد مي كرد و تمام شرايط آن منطبق با گزارش استوارت بود. بنابر محاسبات انجام شده انرژي اين برخورد 5/0 مگاتن و قدرت آن 35 برابر قدرت بمب اتمي منفجر شده در هيروشيما بوده است. با بررسيهاي آماري مشخص شده است كه سطح ماه در طي يك بازه 50 ساله در معرض چنين برخوردهايي قرار دارد. يافتن اين حفره برخوردي نشان از آن دارد كه حدس استوارت درست بوده است ضمن اينكه بايد توجه داشت وجود نوعي از فعاليتهاي آب و هوايي ( كه منجر به فرسايش در سطح ماه مي شود) نشان از آن دارد كه اين قمر زمين چندان هم مرده نيست . فرزند دكتر استوارت كه حدس پدرش پس از نيم قرن با اثبات رسيد در اين باره گفت " پدرم معتقد بود دانش نجوم چيزي جز حدسها و تلاش براي اثبات يا رد انها نيست و من مطمئنم كه هم اكنون پدرم از اينموضوع بسيار خوشحال است"