کشف مجسه‌هایی چوبی با قدمتی نامعلوم
مجله علمی ایلیاد – باستان‌شناسان ۱۹ مجسمه‌ی چوبی انسان‌گونه را در شهر باستانی چان‌چان در شمال شهر لیما در کشور پرو، کشف کردند. طبق تحقیقات انجام شده‌ی محققان بر روی این مجسمه‌ها، مشخص شد که این اجسام چیزی حدود ۷۵۰ سال قدمت دارند و می‌توان آن‌ها را قدیمی‌ترین اشیاء یافت شده در این منطقه‌ی باستانی دانست.
به دنبال این کشف جالب، وزارت فرهنگ پرو اخیراً گزارشی از توضیحات مربوط به کشف این مجسمه‌های تاریخی ارائه کرده است. در این گزارش آمده است؛ باستان‌شناسان این مجسمه‌های خارق‌العاده را در تپه‌ای باستانی یافتند که در فرورفتگی‌های موجود در راهرویی قرار گرفته بودند. ارتفاع هرکدام از این مجسمه‌ها ۷۰ سانتی‌متر است و در شرایط خوبی قرار داشتند و تا کنون تقریباً سالم مانده‌اند. این درحالی است که برخی از آن‌ها دچار تخریب‌هایی شده‌اند که شاید اثرات سرقت‌هایی در طول تاریخ باشد. آن تعداد از مجسمه‌ها که سالم‌تر مانده‌اند، دارای صورت‌هایی از گِل رُس هستند که قسمت‌هایی از آن‌ها رنگ‌آمیزی نیز شده است.
امروزه این سایت باستانی در فهرست آثار ثبت شده در میراث جهانی یونسکو قرار دارد، اما در طول قرن ۱۵ میلادی، چان‌چان پایتخت پُرجمعیت و ثروتمندی از سلسله‌ی «چیمو» بوده است که از رونق و قدرت ویژه‌ای در آن منطقه بهره می‌برده است. اینگونه تصور می‌شود که چان‌چان در آن زمان با وسعتی حدود ۲۰ کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین شهر در پرو و کلمبیای امروزی بوده است. این شهر بزرگ دارای قسمت‌های متنوعی بوده است که شامل کاخ‌ها و ساختمان‌های حکومتی، خانه‌ها، معابد و زیارتگاه‌ها می‌شده است. در مرکز این کلان‌شهر باستانی، شش کاخ سلطنتی با دژهای مستحکم وجود داشته است که مجموع مساحت آن‌ها حدود ۶ کیلومتر مربع می‌شده است. هر یک از این بناهای سلطنتی دارای معابد مخصوص، خانه‌های اشرافی و انبارهای مربوط به امور مختلف بوده است.
این مجسمه‌ها در راه‌روهایی قرار گرفته‌اند که هر یک از آن‌ها به حیاتی تشریفاتی راه دارد. دیوارها و سقف این راه‌روها با نقوشی از حیوانات با رنگ‌ها، کنده‌کاری‌ها و برجستگی‌های ویژه‌ی آن دوران، تزئین شده است. این اولین راهرویی است که در چان‌چان یافت می‌شود که به محوطه‌ای دیگر راه دارد و انتظار می‌رود که باز هم چنین راه‌روهایی در این منطقه کشف شوند. سلسله‌ی چیمو قلمروی خود را با مرکزیت پرو تا ۹۷۰ کیلومتر آن‌طرف‌تر و تا جنوب کشور اکوادور امروزی گسترش داده بود و مناطق زیادی را در این ناحیه از جهان تحت سلطه‌ی خود داشت.
جامعه‌ی این حکومت نیز دارای سطوح جدا از هم و طبقات‌های ثروتمند و فقیری بود که در آن دموکراسی و برابری انسان‌ها معنای چندانی نداشت. طبق یافته‌ها، اعتقاد مردم چیمو اینگونه بوده است که خورشید مادر جهان است و انسان‌ها با اختیار خورشید متولد می‌شوند. به عبارتی دیگر آن‌ها خورشید را خدای خود می‌دانستند و اعتقاد داشتند که آفریننده‌ی انسان‌ها، خورشید است. اساس این اعتقاد آن‌ها، این بود که خورشید جامعه را از سه نوع تخم می‌آفریند. تخم طلایی که نخبگان و حاکمان آن‌ها را به‌وجود می‌آورد، تخم نقره‌ای که همسران آن‌ها را می‌زاید و تخم برنزی که مردم عادی از آن متولد می‌شوند.
اوج شکوه، عظمت و قدرت سلسله‌ی چیمو در قرن ۱۵ میلادی بوده است؛ زمانی که بیش از ۶۰،۰۰۰ نفر در پایتخت این سلسله در چان‌چان زندگی می‌کردند. با این همه، حکمرانی آن‌ها طولانی نبود و خیلی زود سقوط کردند و اینکاها به قدرت رسیدند و تمام مناطق تحت سیطره‌ی چیمو را تسخیر کردند. در خلال این تغییر حکومت، قلمروی بزرگ چیموها به مناطق کوچک‌تری تجزیه شد و هرکدام فرهنگ و هنر خود را برگرفته از نژادهای اصلی خود ادامه دادند که قدرتمند‌ترین آن‌ها حکومت «کوسکو» بود.
اما باستان‌شناس‌هایی هم وجود دارند که به استناد مدارکی محکم اعتقاد دارند قدمت این مجسمه‌ها به قبل از سلسله‌ی چیمو باز می‌گردد؛ چیزی حدود ۱،۱۰۰ سال قدمت!
نوشته: رزی مک‌کال
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد