آیا زمان ملاقات با فرازمینی‌ها فرا رسیده است؟!
مجله علمی ایلیاد – در روز ۱۹ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی بود که تلسکوپ پانورامیک و هشدار سریع PANSTARRS1 در هاوایی، اولین سیارک میان‌ستاره‌ای را در منظومه‌ی شمسی کشف کرد تا دانشمندان نام آن‌را «اوموآموآ» بگذارند. این سیارک با نام علمی «1I/2017 U1 » پس از اولین مشاهده، بارها و بارها رصد و پیگیری شده است؛ تا جایی که مدار، اندازه و حتی شکل آن نیز مشخص شده است. این مشاهدات و تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده در این رصدها، به دانشمندان اجازه داد تا مشخصات بیشتری درباره‌ی این جرم مهمان در منظومه‌ی شمسی کسب کنند؛ جرمی که ویژگی‌هایی دوگانه، مابین سیارک و دنباله‌دار دارد.
در ابتدا که شکلِ تقریباً دیسکی شکل آن مشخص شد، بسیاری از گمانه‌زنی‌های غیرتخصصی، آن‌را سفینه‌ای فضایی متعلق به فرازمینی‌ها تشخیص دادند. اما مطالعات علمی بیشتر، همچون داده‌گیری رادیویی از اوموآموآ، چیز دیگری را نشان می‌داد. تا اینکه گروهی متشکل از دو ستاره‌شناس از مرکز اخترفیزیک اسمیتسونیان در هاروارد، نتایج عجیب و جالب دیگری را درباره‌ی این جرم آسمانی ارائه کردند. این تحقیق ادعا می‌کند که اوموآموآ می‌توانسته به‌عنوان ساخته‌ی فرازمینی‌ها، وارد منظومه‌ی شمسی شده باشد!
این تحقیق توسط «شموآل بیالی» استاد دانشگاه هاروارد و «آبراهام لوب» مدیر موسسه‌ی تحقیقاتی نظریه و محاسبات «ITC» انجام شد. دلیل اصلی ادعای آن‌ها این است که اوموآموآ، پس از عبور از کنار خورشید، حرکتی چرخشی را آغاز کرده و سرعت آن به‌طرز غیرعادی‌ای افزایش یافته است!
برای نخستین بار، سیارک اوموآموآ، ۴۰ روز پس از کشف، به فاصله‌ی ۰.۲۵ واحد نجومی از خورشید رسید که یک‌چهارم فاصله‌ی زمین تا خورشید است و هم‌اکنون در حال عبور از منظومه‌ی شمسی است. در آن زمان، دانشمندان برآورد کردند که به دلیل چگالی بالا، این سیارک به سرعت در حال چرخش است. با رصد شواهد بیشتر، مشخص شد که اوموآموآ میزان زیادی یخ بر روی خود دارد؛ چرا که دنباله‌ای در مسیر خود به جا می‌گذاشت؛ دقیقاً مانند رفتاری که دنباله‌دارها در زمان نزدیک شدن به خورشید از خود بروز می‌دهند.
اما پس از گذر از نزدیکی خورشید و حرکت به سمت بیرون منظومه‌ی شمسی، ستاره‌شناسان حاضر در ناسا، تلسکوپ فضایی هابل را به سمت این جرم میان‌ستاره‌ای نشانه رفتند. تصاویری که هابل ثبت کرد، نشان داد که اوموآموآ رفتار غیرمنتظره و عجیبی دارد. پس از بررسی تصاویر هابل، گروه تحقیقاتی دیگری کشف کرد که بر خلاف انتظارها، سرعت سیارک اوموآموآ به سرعت در حال افزایش است. این رفتار برای اولین بار مشاهده شد؛ چرا که سیارک‌ها و دنباله‌دارهایی که از نزدیکی خورشید عبور می‌کنند و راهی مرزهای بیرونی منظومه‌ی شمسی می‌شوند، با کاهش سرعت مواجه می‌شوند. پس از دیدن این رفتار عجیب، دانشمندان این تحقیق، اینگونه توضیح دادند که به‌دلیل خروج مواد یخ‌زده و فشار گازهای خروجی، سرعت اوموآموآ افزایش یافته است. این رفتاری بود که به دنباله‌دارها شباهت داشت، اما بیالی و لوب توضیحی برخلاف این دانشمندان داشتند.
آن‌ها ابتدا این سوال را مطرح کردند؛ اگر اوموآموآ دنباله‌دار است، چرا زمانی که در نزدیکی خورشید بود از خود گاز و مواد به بیرون منتشر نکرد و بعد از فاصله گرفتن از خورشید دنباله‌ای ایجاد کرد؟ اساساً بیالی و لوب این موضوع را مطرح می‌کنند که در واقع اوموآموآ می‌تواند ابزاری بادبانی و ساخته شده توسط فرازمینی‌هایی هوشمند باشد که با نزدیک شدن به خورشید و با کمک وزش بادهای خورشیدی، توانسته نیروی محرکه‌ی لازم را کسب کند و اکنون در مسیرش سرعت خود را افزایش داده است. چیزی شبیه به طرح پروژه‌ی StarShot است که توسط «استیون هاوکینگ»، برای ساخت کشتی بادبانی فضایی ارائه شد.
حال ادعا شده است که این اوموآموآ هم سفینه‌ای بادبانی است که توسط تمدنی بیگانه، برای سرکشی و بررسی منظومه‌ی شمسی ما و کشف حیات در آن، ارسال شده است. لوب اینگونه می‌گوید: «ما شتاب‌گیری اوموآموآ را زمانی مشاهده کرده‌ایم که از خورشید فاصله می‌گرفت. این سفینه‌ی بادبانی، برای توضیح این نوع شتاب‌گیری، باید بسیار نازک باشد؛ ورقه‌ای به نازکی ۱ میلی‌متر و پهنای ۱۰ متر. این باعث می‌شود که وزن کم آن برای وسعت سطح آن مناسب باشد و شتاب بگیرد و به‌عنوان یک بادبان سبک عمل کند. اما اوموآموآ اینگونه نیست. حال باید دید منشاء چنین جسمی کجاست؟ می‌تواند طبیعی باشد و در دیسک غباری یک ستاره ایجاد شده باشد و یا می‌تواند مصنوعی باشد و توسط فرازمینی‌ها برای شناسایی منظومه‌ی ما ساخته شده باشد.»
با این توضیحات، بیالی و لوب بار دیگر شکل، ضخامت و نسبت جرم به سطح اشیا را بررسی کردند. آن‌ها همچنین تلاش کردند تا چگونگی تشکیل طبیعی چنین جرمی در فضای میان‌ستاره‌ای و میزان مقاومت آن در برابر نیروهای کششی محیط‌های خشن میان‌ستاره‌ای را بررسی کنند. آن‌چه آن‌ها متوجه شدند این است که بادبانی خورشیدی برای سفر در فضای میان‌ستاره‌ای، فارغ از ضخامتی که دارد، باید بتواند از پس برخورد با ذرات غبار، گاز و همچنین نیروهای مثل گریز از مرکز و جزر و مدی در محیط میان‌ستاره‌ای برآید.
در مقاله‌ای که آقای لوب در یکی از مجلات آمریکایی ارائه کرده، نوشته است: «اوموآموآ می‌تواند اولین ابزار فرازمینی‌ای باشد که از فضای میان‌ستاره‌ای ناشناخته‌ای، وارد منظومه‌ی شمسی ما شده و بررسی‌هایی جاسوسانه را در آن انجام داده است. نباید فراموش کنیم که ابزار مشابهی هم توسط انسان زمینی، مانند پروژه‌ی IKAROS ژاپن، ساخته شده است. این فرصتی استثنایی برای جابه‌جایی مرزهای باستان‌شناسی فضایی و مطالعه‌ای خارق‌العاده درباره‌ی تمدن‌های بیگانه است. این می‌تواند روزنه‌ای برای رسیدن به این پرسش قدیمی باشد که -آیا ما در کیهان تنها هستیم؟- پاسخ مثبت یا رد کردن این فرضیه می‌تواند، دیدگاه ما را نسبت به جهان پیرامون‌مان تغییر دهد و بر فعالیت‌ها و ماموریت‌های آتی فضایی، تاثیر مهمی بگذارد.»
لوب در ادامه ادعا کرد: «اوموآموآ می‌تواند حاصل فن‌آوری بیگانه‌ای باشد که برای بررسی حیات‌های بیگانه به منظومه‌هایی دیگر ارسال شده است. دلیل این ادعای من، احتمال وجود حیات در کهکشان راه‌شیری است؛ امکان دارد بر روی میلیاردها سیاره‌ای که به دور ستارگان دیگر راه‌شیری در حال گردش هستند، حیاتی هوشمند وجود داشته باشد و بعید نیست که یکی از آن‌ها، به این موضوع پی برده باشد و در حال جستجو برای پیدا کردن همتایان خود در کهکشان راه‌شیری است.»
لوب ادعای دیگری هم دارد، او معتقد است که اوموآموآ در مسیر خود در منظومه‌ی شمسی و پس از گذر از کنار خورشید تغییر مسیر داده و خود را به زمین نزدیک کرده است. شاید بتوان این ادعای او را جدی گرفت! گفته شده که اوموآموآ به نزدیکی ۰.۲۵ واحد نجومی خورشید رسیده، اما پس از عبور از کنار خورشید، به فاصله‌ای حدود ۰.۱۵ واحد نجومی زمین نزدیک شده است. لوب این چنین نتیجه‌گیری کرده است که این مسیر اتفاقی نبوده و در واقع حاصل اصلاح مسیری بوده که توسط هوشی فرازمینی رخ داده است.
او معتقد است که بعید نیست تمدنی فرازمینی صدها یا هزاران نمونه‌ی دیگر، مشابه با اوموآموآ در سراسر کهکشان راه‌شیری پخش کرده باشد تا حیات‌های محتمل در همسایگی خود را شناسایی و با آن‌ها ارتباط برقرار کند. همچنین لوب می‌گوید: «این جرم میان‌ستاره‌ای به سختی توسط PANSTARRS1 کشف و سپس تا مدتی به سختی ردیابی شد تا زمانی که دیگر قابل مشاهده و پیگیری نیست. از این رو، چه بسا که فضاپیماهای شناسایی دیگری هم پیش از اوموآموآ به نزدیکی ما آمده باشند و ما ردی از آن‌ها ندیده باشیم!»
اخیراً و پس از شناسایی اوموآموآ، دانشمندان فهمیده‌اند که اجرام میان‌ستاره‌ای زیادی توسط منظومه‌ی ما جذب شده‌اند، این امیدواری وجود دارد که با مطالعه‌ی اجرام مشابه دیگر، تایید یا رد فرضیه‌ی لوب و بیالی ممکن شود. با این حال اکنون این دو دانشمند با قاطعیت چنین ادعایی نمی‌کنند و معتقد هستند که می‌توان با این دید هم به اجرام میان‌ستاره‌ای نگاه کرد تا شاید سوالات بی‌جواب قدیمی پاسخ داده شوند.
اگر این جرمِ مهمانِ ما، طبیعی باشد، فارغ از سیارک یا دنباله‌دار بودنش، می‌توان در شناسایی و ماهیت سیارک‌ها و دنباله‌دارهای آینده، مطالعات متفاوت بیشتری داشت؛ به‌خصوص درباره‌ی سرعت حرکت مداری و چرخش به دور خودشان که اکنون بیش از هر ویژگی دیگری مورد توجه قرار گرفته‌اند. با چنین فرضی، می‌توان این واقعیت را پذیرفت که اوموآموآ جرمی طبیعی از منظومه‌ای دیگر است که قادر به حرکت با سرعتی زیاد و چرخش مخصوص خودش با همین ابعاد و ضخامت است. شاید بتوان کلاس جدیدی از اجرام میان‌ستاره‌ای ایجاد کرد که تا کنون ناشناخته بوده‌اند و اوموآموآ اولین جرم شناخته شده از آن کلاس خواهد بود.
با این حال، حدود یک سال است که اوموآموآ از دید تلسکوپ‌های ما خارج شده است و مطمئناً این موضوع باید مورد مطالعه و بررسی‌های بیشتری قرار گیرد تا ابعاد رازآلود و مبهم آن شناخته شود. با این کار می‌توان به سوالات علمی زیادی پاسخ گفت و تکلیف خودمان را درباره‌ی ملاقات با فرازمینی‌ها روشن کنیم!
نوشته: مت ویلیام
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد
ترجمه: علی عمانی – مجله علمی ایلیاد