راز همترازی اهرام مصر فاش شد!
راز همترازی اهرام جیزا فاش شد!
مجله علمی ایلیاد - قرن‌ها است که اهرام جیزه در مصر، محققان را سردرگم کرده است؛ نه تنها به خاطر حفره‌های مرموز و اتاق‌های پنهان آن، بلکه به این دلیل که مصریان باستان دقیقاً چگونه چنین ساختارهای باشکوهی را بدون تکنولوژی مدرن ساخته‌اند. یکی از مبهم‌ترین مسائل این است که این ساختارها چگونه این‌قدر هماهنگ و هم‌تراز ساخته شده‌اند. اگر چه هرم بزرگ جیزه، کمی متمایل به یک طرف است، اما اضلاع ۱۳۸.۸ متری این هرم که «هرم بزرگ خوفو» نیز نام دارد، کاملاً راست و مرتب هستند و به‌طور کاملاً هماهنگ و هم‌تراز در امتداد نقاط اصلی شمال، جنوب، شرق و غرب قرار گرفته‌اند.
باستان‌شناس و مهندس «گلن دش» در مقاله‌ی جدیدی که در The Journal of Ancient Egyptian Architecture منتشر شده است، می‌گوید: «سازندگان هرم بزرگ خوفو، با دقتی بیش از چهار دقیقه‌ی قوسی، یا یک پانزدهم درجه، این اثر تاریخی عظیم را با جهت‌های اصلی هم‌تراز کرده بودند.» در واقع تمام این سه هرم بزرگ مصر، شامل دو هرم در جیزه و یک هرم در دهشور، به طرز قابل توجهی هم‌تراز هستند. این همترازی و هماهنگی به گونه‌ای دقیق است که انتظار دارید در آن دوره، پهپادها و کامپیوترها هم در ساخت این هرم‌ها مورد استفاده قرار گرفته بودند. دش افزود: «این سه هرم شیوه‌ی خطای مشابهی را نشان می‌دهند؛ هر سه هرم، کمی در جهت خلاف عقربه‌های ساعت، نسبت به جهت‌های اصلی، چرخیده‌اند.»
در حالی که خرافه‌ای مشهور اما کاملاً غلط درباره‌ی همترازی اهرام جیزه با ستارگان کمربند صورت‌فلکی شکارچی وجود دارد، فرضیه‌های بسیاری در این رابطه هم مطرح است که جنبه‌هایی علمی دارند؛ از جمله استفاده از ستاره‌ی قطبی برای تراز کردن اهرام، یا سایه‌ی خورشید؛ اما هیچکس نتوانسته به نحوه‌ی دقیق ساخته شدن و کارایی این اهرام پی ببرد. دش در سال ۲۰۱۸ هم ایده‌ی ساده‌تری را ارائه داد. تحقیقات جدید وی نشان می‌دهد که مصریان تقریباً ۴،۵۰۰ سال قبل توانستند از اعتدال پاییزی استفاده کنند تا به هم‌ترازیِ کامل دست یابند. اعتدال یا اعتدالین، لحظه‌ای است که دو بار در سال رخ می‌دهد و آن زمانی است که ناحیه‌ی استوایی زمین از مرکز دیسک خورشید عبور می‌کند و طول روز و شب تقریباً برابر می‌شود.
قبلاً تصور می‌شد که اندازه‌گیری‌های اعتدالین یک روش احتمالی برای همترازی است، زیرا دقت کافی به همراه نداشت. اما آخرین تحقیق دش، نشان می‌دهد که روش اندازه‌گیری اعتدالین می‌تواند با استفاده از میله‌ای به نام «عقربه» کارا باشد. دش در واقع آزمایش خودش را انجام داد تا به این موضوع پی ببرد. وی آزمایش خود را در اولین روز اعتدال پاییزی در سال ۲۰۱۶، یعنی ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۶ آغاز کرد و برای مشخص کردن سایه از عقربه استفاده کرد. دش نقاط سایه را در فواصل منظم دنبال کرد و با این نقاط، منحنی صافی را ساخت. در پایان روز، با تکه سیم محکمی، دو نقطه از نقاط منحنی را جدا کرد و خط تقریباً کاملی از شرق به غرب کشید. این روش، روش «دایره‌ی هندی» نیز نامیده شده است و می‌توانید در عمل، این روش را مشاهده کنید.
دش می‌گوید: «در زمان اعتدال، ناظر متوجه خواهد شد که نوک سایه در خطی راست و کاملاً در جهت شرق به غرب حرکت می‌کند.» وی همچنین نشان داد که میزان خطای کمی در خلاف جهت عقربه‌های ساعت است که شبیه به خطایی است که در همترازی هرم‌های خوفو و خفرع در جیزه و هرم قرمز در دهشور دیده شده است. این آزمایش در کانتیکت ایالات متحده انجام شد، اما دش اظهار داشت که باید در مصر هم همین آزمایش را انجام داد. دش می‌گوید: « مصری‌ها قادر بوده‌اند با شمردن ۹۱ روز از گذشت تابستان، بفهمند که اعتدال پاییزی چه زمانی بوده است.»
اگر چه مقاله‌ی دش نشان می‌دهد که این روش می‌توانسته برای تراز کردن اهرام به کار رود، اما هنوز هیچ گونه شواهد قطعی و مستحکمی دال بر واقعی بودنِ این مورد در دست نیست. دش بیان داشت: «متاسفانه مصریان سرنخ‌های کمی را برای ما باقی گذاشته‌اند. هیچ اسناد مهندسی یا طرح معماری‌ای یافت نشده که بتواند توضیحاتی فنی برای نشان دادن نحوه‌ی تراز شدن این اهرام یا معابد توسط مصریان، ارائه دهد.» اگر چه ممکن است هرگز نفهمیم که واقعاً چطور این اتفاق افتاده، اما این مقاله‌ی جدید به نکته‌ی جالبی اشاره می‌کند؛ اینکه چیزهایی به سادگی نقشه‌برداری از سایه در طول اعتدال پاییزی، می‌تواند آن‌قدر پیشرفته و در سطح بالا باشد که برخی از برجسته‌ترین سازه‌های باستانی بشر را تراز کند.
نوشته: ScienceAlert
ترجمه: زهرا جهانبانی – مجله علمی ایلیاد
ترجمه: زهرا جهانبانی – مجله علمی ایلیاد