با فرآیند واردات و مونتاژ خودرو‌ها آشنا شوید

مجله علمی ایلیاد - حمید کلاته - متولیان و دولت‌مردان کشورهایی که واردکننده‌ی خودرو هستند با دو واژه‌ی «CBU» و «CKD» به‌طور مداوم سر و کار دارند؛ اما دانستن مفاهیم این دو به‌علاوه معایب و مزایای هر کدام، برای عموم مردم نیز الزامی به‌نظر می‌رسد، چرا که تاثیر مستقیم روی قیمت خودرو، کیفیت آن، میزان رشد اقتصادی و میزان افزایش یا کاهش فرصت شغلی کشور ایجاد می‌کند.

واژه CBU یا «Complete Built Up» به خودوروها یا موتورسیکلت‌هایی اطلاق می‌شود که در کشور سازنده به‌صورت کامل ساخته و تولید شده، سپس به همان صورت کامل وارد کشور مقصد می‌گردد، حال اگر خودرویی در سایت خارجی کشور سازنده تولید شود، به‌عنوان مثال «مزدا ۳» که در تایلند تولید می‌شوند و یا «ب‌ام‌دبلیو X4» که در آمریکا تولید می‌شوند، به‌صورت کاملاً ساخته شده سپس به کشور ثالث وارد شوند باز هم واردات از نوع CBU خواهد بود. از مزایای واردات CBU می‌توان به حضور خودرو در بازار مقصد به محض معرفی آن در بازارهای جهانی اشاره کرد، علاوه بر این خریدار با اطمینان خاطر از کیفیت مونتاژ خودروی خود که تحت نظر کمپانی سازنده‌ی اصلی تولید شده، اقدام به خرید خودرو می‌کند. اما واردات به شکل CBU از دو عیب اساسی رنج می‌برد که دولتمردان را مجاب می‌کند واردات به صورتCKD  را جز الویت قراردادهای تجاری خود بدانند.

واژه CKD یا «Complete Knocked Down» به نوعی از واردات خودرو و موتورسیکلت اطلاق می‌شود که تمام قطعات به صورت بسته‌بندی شده به کشور وارد می‌شوند سپس در کشور مقصد با راه‌اندازی خط تولید، تمام قطعات مونتاژ‌ شده و به صورت یک خودرو یا موتورسیکلت کامل روانه‌ی بازار داخلی آن کشور می‌شود. در روش CKD متداول است که برخی از قطعات همانند تایرها، تو دوزی‌ها، برف پاک‌کن، آفتاب‌گیرها و ... در همان کشور مقصد تولید شوند و حتی شاید به مرور برای کاهش هزینه تولید، میزان قطعات بیشتری بومی‌سازی شده و در همان کشور مقصد تولید گردند. این روش واردات با توجه به اینکه میزان فرصت‌های شغلی بیشتری را برای شهروندان آن کشور فراهم می‌کند و موجبات رشد نرخ اقتصادی کشور را افزایش می‌دهد، بیشتر مورد توجه دولتمردان قرار می‌گیرد؛ خصوصاً اینکه بعد از مدتی می‌توان طی یک توافق حتی تکنولوژی ساخت خودرو را از کشور مبدا وارد کرد. به همین دلیل متولیان امر میزان مالیات بیشتری را برای خودروهای صرفاً وارداتی یا همان CBU در نظر می‌گیرند تا قیمت تمام شده‌ی آن‌ها قابل رقابت با مونتاژهای داخلی نباشد.

به این ترتیب نوع وادرات CBU که از لحاظ ایجاد فرصت شغلی و ارزآوری قابل رقابت با نوع وارداتCKD  نیست، تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. اما در برخی موارد که کشور سازنده مایل به ایجاد خط تولید در کشور مقصد نیست، صرفاً خودرو به صورت CBU و با قیمت بالاتر امکان حضور در کشور مقصد را خواهد داشت. اما از معایب واردات به‌صورت CKD می‌توان به دو مورد اشاره کرد؛ اول اینکه پس از معرفی خودرو در بازارهای جهانی زمانی بعضاً نسبتاً طولانی باید صبر کرد تا خط تولید آن در کشور مقصد راه‌اندازی شود و سپس محصول بعد از یک یا چندسالی که در بازارهای جهانی حضور داشته، وارد بازار آن کشور گردد، نکته‌ی دوم اینکه در برخی موارد اختلاف کیفیت مونتاژ بین خوردوی تولید شده در سایت اصلی و سایت کشور خارجی مشاهده شده است. به‌عنوان مثال در برخی رده‌بندی‌های کیفی موسسه‌ی «JD Power» مشاهده شده مرسدس‌هایی که در سایت زیندلفینگن تولید شده‌اند، از درجه‌ی کیفی بالاتری به نسبت همان مدل مرسدس که در سایت خارجی این کشور مونتاژ شده برخوردار است. 

علاوه بر CBU و CKD واژه‌ی دیگری که ممکن است شنیده باشید، «SKD» یا «Semi Knocked down» است. در این روش بخش عمده‌ای خصوصاً از قسمت‌های فنی پیچیده‌ی خودرو یا موتورسیکلت در کشور سازنده مونتاژ می‌شوند و مابقی قطعات همانند تو دوزی‌ها، قالب جلو داشبورد و ... در کشور مقصد مونتاژ می‌گردد. این به این دلیل است که کشور مقصد از فناوری مناسب برای مونتاژ بخش‌های اصلی خودرو برخوردار نیست؛ اما به هر حال در روش SKD باز هم مالیات کمتری به خودرو به نسبت روش CBU تعلق می‌گیرد. 

در مجموع می‌توان گفت علیرغم معایبی که روش واردات CKD از آن رنج می‌برد، شامل افت احتمالی کیفیت مونتاژ و زمان متفاوت ارائه‌ی خودرو به بازار به نسبت بازارهای جهانی باز هم با توجه به ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر، افزایش نرخ رشد اقتصادی و احتمال انتقال فناوری تولید خودرو به داخل بیشتر مورد پسند دولتمردان و عموم مردم باشد.