شهود

[Vita]

سلام...
يه سؤال دارم...
هيچ ربطي به فيزيك نداره...
شايدم داشته باشه نمي دونم...
شهود چيه؟
استدلال شهودي چيه؟
روش شهودي چيه؟
چرا در اثبات يك قضيه، رسيدن از حكم به فرض (حكم را درست فرض كرن و...)، يك روش شهودي است؟

[امید سیدیان]

سوال شما کاراست و آنقدر جای بحث دارد که شاید به سختی بتوان آن را در قالب کلمات بیان کرد. با توضیحات ساده شروع میکنیم و به تدریج دوستان آن را تکمیل میکنند. من سعی میکنم به زور هم که شده در چند بند نقش شهود را برای شما توضیح دهم.

-شهود در ابتدا یک احساس ساده است , آنچه که شما در ابتدای کار در تفکر به یک مساله با آن مواجه میشوید.

-شهود نیاز به مشاهده کردن دارد و مشاهده با دیدن فرق میکند.در مشاهده کردن تمام اجزا را به دقت تحت نظر میگذرانیم.

-بعد از مرحله احساس بلافاصله شما شروع به حدس زدن میکنید. این حدس بیشتر راجع به یک روش نو در حل مساله است. به عبارت دیگر اغلب هنگامی شما از شهود استفاده میکنید که با مساله ای جدید رو به رو میشوید , اما وقتی که روش و راهبرد کلی حل مساله را میدانید دیگر نیاز به شهود نیست , بلکه تجربه کار خود را میکند...

-در شهود به هیچ وجه از استدلال استفاده نمیکنیم.

-شهود به طور ذاتی در شما وجود ندارد. وقتی که شما پایه ای ترین اطلاعات را راجع به یک موضوع ندارید چطور میخواهید از شهود استفاده کنید؟ این دقیقا مثل این میماند که بدون اینکه کوچکترین اطلاعاتی از یک جعبه بسته مفروض به شما بدهند , از شما بخواهند که بگویید شی درون آن چیست.

-یک نقش شهود میتواند ایجاد زمینه مناسب جهت دریافت حقایق (علمی) باشد.

-شهود تنها در سیطره ریاضیات نیست بلکه در علوم تجربی با نام مشاهده با آن رو به رو میشویم.

-شهود تنها برای حل مسایل بکار نمیرود بلکه یک ابزار بسیار قوی برای آموزش مفاهیم مجرد (مانند ریاضیات) است.

-از شهود در آموزش برای هر مقطعی بکار گرفته میشود. بیاد بیاورید که در دوران دبستان شما را ابتدا با تقویت شهودتان می آموختند.(یک نمونه بارز آن آشنایی شما با اعداد بود که در سال اول ابتدا اعداد رامتناظر با اشیا و حیوانات به شما می آموختند. مثلا نمیگفتند "عدد 4" بلکه میگفتند 4"گاو" یا "4مداد" و...).

-همانطور که توضیح داده شد شهود در ابتدا امری بسیار مفید است , اما برای ادامه تشریح مفاهیم مناسب نیست.

-و همچنین شهود میتواند امری گول زننده باشد. مواظب باشید گول نخورید!

وخلاصه اینکه گر چه شهود اثبات نیست اما تجربه طولانی نشان داده که استفاده بجا از آن بسیار مفید است.
تنها یادتان باشد که استناد برشهود به هیچ وجه کافی نیست. اصولا شهود پایه استدلال قیاسی و آن نیز پایه استدلال استقرایی را بنا میکند.

امیدوارم که این توضیحات شما را قانع کرده باشد. هر چند که حالا خودم قانع نشدم.

[امید سیدیان]

راستی پاسخ آخرین سوالتان :

چرا حکم را درست در نظر میگیریم؟

با کدام استدلال درستی حکم را پذیرفته ایم؟

فکر کنم تا همین جا هم متوجه شده باشید که چرا درست فرض کردن یک حکم بدون استدلال دقیق و محکم امری شهودی است...

پاینده باشید.

[Vita]

-در شهود به هیچ وجه از استدلال استفاده نمیکنیم.

اما من شنيدم استدلال شهودي. البته در رابطه با همان استفاده از شهود. مي دانم بكارگيري شهود نوعي استدلال نيست. پس منظور از اصطلاح استدلال شهودي چيست؟

-شهود در ابتدا یک احساس ساده است , آنچه که شما در ابتدای کار در تفکر به یک مساله با آن مواجه میشوید.
-شهود به طور ذاتی در شما وجود ندارد. وقتی که شما پایه ای ترین اطلاعات را راجع به یک موضوع ندارید چطور میخواهید از شهود استفاده کنید؟ این دقیقا مثل این میماند که بدون اینکه کوچکترین اطلاعاتی از یک جعبه بسته مفروض به شما بدهند , از شما بخواهند که بگویید شی درون آن چیست.

با توجه به سخنان شما توانايي بهره گيري از شهود را به طور ذاتي داريم. اما اين طور نيست كه شهود يه چيز خاص در درون ما باشد، درست است؟ بلكه تنها احساسي است كه به سراغمان مي آيد.

امیدوارم که این توضیحات شما را قانع کرده باشد. هر چند که حالا خودم قانع نشدم.

توضيحات شما بسيار خوب و مفيد بود. واقعاً از شما ممنونم.
يعني چي خودتان قانع نشديد؟!

[امید سیدیان]

سیمرغ عزیز , همانگونه که برای شما نوشتم بیان کردن هر آنچه که در ذهن است , بصورت لغات و کلمات کار ساده ای نیست.
حتی استادان و معلمان بسیار باسواد هم , همیشه نمیتوانند بعضی از مفاهیم را به خوبی به رشته سخن آورند , چه رسد به اینکه بخواهند آن را بنویسند. و در ضمن , اینجا من تنها یک [دنبال مطلب رو] هستم درست مانند شما و دیگران , پس حق بدهید که نتوانم تمام مطالب موجود در ذهن خودم را برایتان بنویسم. راضی نشدن خودم هم از این بابت بود.

و اما بعد در پاسخ سوالتان:
عارضم به خدمت شما گاهی اوقات در علوم (بالاخص علوم انتزاعی تر مانند ریاضیات) برای این که اصطلاحا نوعی [سفسطه] نکنیم و ذهن خواننده را با جزئیات درگیر نکنیم به صورت تلویحی و یا غیر رسمی از این واژه ها استفاده میکنیم و الا شکی نیست که در ما در شهود از استدلال استفاده نمیکنیم چرا که اگر این کار را بکنیم دیگر از ابزار شهود استفاده نکرده ایم بلکه ابزار استدلال کرده ایم.
البته امیدوارم نتیجه نگیرید که شهود ضد استدلال است.
باز هم میگویم استدلال در مراحل بعد از شهود قرار دارد. مثلا شما ابتدا مشاهده میکنید که یخ در دمای اتاق ذوب میشود(ایجا از شهود استفاده کرده اید) ,,, سپس به دنبال علت میروید و میگویید که: نقطه ذوب یخ باید باید کمتر از دمای اتاق باشد چرا که همواره در دمای اتاق ذوب میشود.(اینجا استدلال کرده اید.)

اما در مورد نحوه شهود:
بگذارید مفاهیم را ساده تر عرض کنم.
شما تنها هنگامی میتوانید در یک مساله (تجربی یا صوری) از شهود استفاده کنید که حد اقل اطلاعات راجع به آن را داشته باشید. مثلا اگر شما با یک مساله ای که حتی کوچکترین زمینه و اطلاعاتی راجع به آن ندارید مواجه شوید آیا میتوانید از شهود خود استفاده کنید؟
پس شهود ذاتی نیست اما استفاده از آن یک امر کاملا ذاتی است.(اگر حتی به رفتار یک کودک خردسال هم هنگام بازی توجه کنید میتوانید استفاده از شهود را در رفتارش ببینید).

حالا بیایید تا کمی با کلمات بازی کنیم:

1)مشاهده (یا شهود) با دیدن خیلی فرق میکند.
مشاهده دیدن با دقت و توجه فراوان است. شما ممکن است چیزی را که همیشه جلوی چشمانتان است ببینید اما تا به حال به آن توجه نکرده باشید.(مثلا هنگامی که حواستان جمع نیست از جلوی شما شیئی را بگذرانند و شما نیز آن را میبینید , اما هنگامی که بلافاصله از شما سوال کنند که: مثلا آن شی چه رنگی بود , شاید نتوانید جواب دهید !!!)

2)شهود تنها در ریاضیات بکار نمیرود ما در علوم تجربی (فیزیک , شیمی , زمین شناسی و...) و حتی علوم زیستی (مانند جانور شناسی) آن را با عنوان مشاهده علمی میشناسیم. شهود اولین و اصلی ترین و حساسترین مر حله در علوم تجربی است. بطوری که اگر در ریاضیات مختار به استفاده از آن باشیم , در علوم تجربی و یا زیستی الزاما مجبور به استفاده از آن (شهود) هستیم.

3)در علوم تجربی و زیستی , مرحله روش علمی دقیقا بعد از شهود و جمع آوری اطلاعات قرار دارد.

موفق باشید.... آه مثل اینکه اینبار خودم هم توجیح شدم...