دیرینه شناسان، با مطالعه‌ی سنگواره ها و فسیل ها کشف میکنند که چه موجوداتی در چه محیطی و در چه زمانی در زمین میزیسته اند. در این نوشتار ابتدا توضیحاتی درمورد فسیل و سنگواره داده میشود و سپس تفاوت های این دو بیان خواهد شد.
فسیل چیست؟
به بقایای چند بعدی و برجسته ( معمولا استخوان ها و صدف ها) موجودات مرده در میلیون ها سال پیش فسیل میگویند.
سنگواره چیست؟
به اثرات به جا مانده و فرو رفته و همچنین دو بعدی موجودات در سنگ ها سنگواره میگویند. درواقع سنگ واره یک نوع نقش به جا مانده روی سنگ با قدمت میلیون سالی از یک جاندار مرده است.
سنگواره از دو واژه‌ی سنگ + واره تشکیل شده که به معنای نقش روی سنگ است. مثل یک نقاشی زیبا و تاریخی روی یک سنگ.
تفاوت ها:
ابعاد بقایا:
در فسیل ها، بقایا دارای سه بعد هستند. یعنی ساختار برآمده و قابل تشخیص از همه جهات.
اما در سنگواره ما تنها بیننده یک نقش یک بعدی روی یک سطح هموار یا ناهموار هستیم. همچنین در ابعاد غیر فضایی (طول و عرض) ما در فسیل ها شاعد طول، عرض و ارتفاع بیشتری هستیم. البته این تفاوت برای همه‌ی فسیل ها صدق نمیکند.
چرا که فسیل های بسیار کوچک بسیاری هم وجود دارد مانند دایناسور ماسوروس که تنها اندازه‌ی یک انگشت انسان بوده. اما اکثر فسیل ها دارای ابعاد بزرگتر و چند متری هستند در حالی که سنگواره ها ابعاد کوچک و چند سانتی متری دارند.
ابعاد بزرگ ترین فسیل: 40×3
فراوانی:
فراوانی سنگواره ها نسبت به فراوانی فسیل ها بسیار زیادتر است.
فسیل ها به دلیل نحوهی تشکیلشان فراوانی کمتری دارند. در جلو تر نحوهی تشکیل این دو را هم با یکدیگر مقایسه میکنیم.
نحوه تشکیل:
همانطور که اشاره شد نحوه تشکیل فسیل بسیار سخت تر و خطرناک تر از نحوه تشکیل سنگواره است. شما یک ولاسی رپتور (raptor veloci)را تصور کنید که زیر شن های فراوان دفن میشود. جسد این جانور نه تنها باید چندین هزار سال درون زمین و زیر توده ای از شن دفن شود بلکه هیچگونه باکتری، قارچ، انگل و اکسیژن و ... به آن برسد و به این صورت فسیل تشکیل میشود.
اما نحوه تشکیل سنگواره خیلی راحت تر است.
برای مثال شما یک تریسراتوپس (Triceratops)را در نظر بگیرید که از کنار یک دریاچه کوچک که اطراف آن ماسه وجود دارد عبور میکند اما در یک نقطه که دارای مقداری گیاه
است میایستد تا آن ها را بخورد. و سپس از آن جا میرود. بدین ترتیب رد پای این موجود روی ماسه میماند و در فصل خشکسالی ماسه محکم شده و سنگواره‌ی رد پای تریسراتوپس بوجود میآید.
به همین دلیل است که فراوانی سنگواره نسبت به فسیل بیشتر است.
قدمت:
زمین چهار میلیارد سال عمر دارد. اولین موجودات سه میلیارد سال پیش تکامل یافتند.
فسیل های میکروسکوپی که نشان دهندهی جد مشترک همه موجودات است قدمتی بیش
از سه میلیارد سال دارد!
به دلیل اینکه زمین طی دو میلیارد سال ابتدایی خود بیشتر دارای حیات آبی و دریایی
بود تشکیل سنگ واره هم سخت تر میشد.
اما موجودات به دلیل کم بودن شرایط از بین برنده فسیل به راحتی به فسیل تبدیل
می‌شدند.
تکامل:
فسیل ها نشان دهندهی وقوع یک فرگشت و پیشرفت گونهای هستند. برای مثال فسیل های میان نسلی نشان دهنده تغییرات یک نسل در حال پیشرفت هستند.
اما سنگواره ها ثابت هستند
و نشان دهندهی وقوع تغییرات در یک گونه از نسلی به نسل دیگر نیستند و بیشتر برای موجوداتی سنگواره وجود دارد که نیازی به تکامل ندارند!
مثل صدف یا آمونیت (Ammonite)
نویسنده: البرز امیدی شاه آباد
That's phlegm-tastic