تعیین اندازه میدان مغناطیسی ستاره ای نوترونی

[Mahdi.D]

برای اولین بار میدان مغناطیسی یك ستاره نوترونی به شكل مستقیم تعیین شد

با استفاده از رصدخانه پرتو X آزانس فضایی اروپا موسوم به XMM-Newton ، اخترشناسان اروپایی موفق شدند برای اولین بار و بدون واسطه میدان مغناطیسی یك ستاره نوترونی را مورد سنجش قرار دهند و دید دقیق تری نسبت به این موجودات راز آلود كیهان به دست آورند.

ستاره های نوترونی اجرامی بسیار چگالند . این ستاره ها با جرمی معادل خورشید در كره ای به قطر 20 تا 30 كیلومتر فشرده می شوند و جرمی با چگالی بسیار بالا را تولید می كنند. ستاره های نوترونی حاصل انفجارهای ابرنواختری است. پس از آنكه لایه های ستاره در اثر انفجاری مهیب در فضا پراكنده شد بقایای ستاره اصلی به شكل قلبی چگال باقی می ماند و ستاره نوترونی را تشكیل می دهد ستاره ای كه با آهنگی غیرقابل تصور به دور خود می چرخد.

این گونه اجرام اگرچه خانواده ای آشنا ازاجرام كیهانی به حساب می ایند اما به شكل فردی و تك تك اطلاع اندكی از آنها در دست داریم.این اجرام در هنگام تولد دمای بسیار بالایی دارند و تابش قوی از خود ساطع می كنند اما پس از گذشت زمان با سرعت حرارات خود را از دست می دهند و به همین دلیل تابشهای قوی خود نظیر تابش در محدوده پرتو X را از دست داده و در طول موجهای رادیویی به تابش می پردازند و به همین دلیل است كه برای بررسی آنها باید از این طول موجها استفاده كرد. تنها تعداد اندكی از این اجرام تابشهایی در طول موج X نشان می دهند.

یكی از این موارد ستاره ای نوترونی موسوم به 1 E1207.4-5209 است كه در خلال طولانی ترین عكسبرداری رصدخانه XMM-Newton كه 72 ساعت به طول انجامید آشكار شد.با كمك این تصویر برداری اخترشناسان اروپایی موفق شدند برای اولین بار به طور مستقیم به اندازه گیری میدان مغناطیسی این ستاره بپردازند این در حالیست كه پیش از این تنها با كمك روشهای غیر مستقیم نظیر استفاده از نظریات شكل گیری ستاره های پرجرم و یا بررسی آهنگ كاهش دوران ستاره نوترونی (كه با كمك بررسی داده های رادیویی امكان پذیر می شد) این میدان مغناطیسی مورد محاسبه قرار می گرفت . اما این بار اخترشناسان توانستند با رصد تابش پرتو X یك ستاره نوترونی این میدان را مستقیما ندازه گیری كنند تابش پرتو X پیش از آنكه در فضا منتشر شود از درون میدان مغناطیسی ستاره نوترونی عبور می كند و این میدان اثر انگشت خود را بر روی این پرتو باقی می گذارد. با بررسی پرتوهای دریافت شده می توان میدان را شناسایی كرد . اما نكته هیجان انگیز در خصوص این ستاره نوترونی جای دیگری بود میدان مغناطیسی كه به روش مستقیم مورد اندازه گیری قرار گرفت 30 برابر ضعیف تر از میدانی بود كه روشهای غیر مستقیم اعلام می كرد ند و این پرسشی تاز ه را مطرح می كرد منشا این اختلاف چیست.

در مدلهای رایج اندازه گیری میدان مغناطیسی ستاره های نوترونی فرض می شود كه كاهش سرعت ستاره تنها در اثر میدان مغناطیسی ستاره و واكنش ان با محیط اطراف است د حالیكه به نظر می رسد، حداقل در مورد 1 E1207.4-5209 عامل دیگری نیز در كاهش سرعت ستاره نقش ایفا می كند و آن قرصی از بقایای انفجار ابرنواختری است كه در اطراف ستاره نوترونی باقی مانده است.

حال این سوال مطرح اسن كه آیا این مورد تنها یك استثنا و گونه جدیدی از ستاره های نوترونی است و یا نمونه ای عمومی از این خانواده از اجرام آسمانی است. بررسیهای بعدی باید پاسخگوی این سوال باشد.